Contact en vragen

Het curriculum bestaat uit de doelen en inhoud van het onderwijs. Die zijn er op verschillende niveaus. Denk aan het Europees Referentiekader voor vreemde talenonderwijs (internationaal), de kerndoelen en eindtermen (nationaal) en schooleigen vakken (school). De leraren en schoolleiders werken binnen Curriculum.nu aan voorstellen voor de herziening van de landelijke kerndoelen en eindtermen. Leraren gebruiken deze als basis voor hun lesprogramma. De kerndoelen en eindtermen leggen wettelijk vast wat de doelen en inhoud van het onderwijs zijn, beschreven voor een vak, vakkencluster of leergebied. Kerndoelen geven daarbij aan wat leerlingen moeten kennen en kunnen in het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Eindtermen gelden voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.

Curriculum.nu legt de basis voor de actualisatie van het curriculum van alle leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs. Wat moeten leerlingen kennen en kunnen? 115 leraren en 18 schoolleiders hebben vanaf begin 2018 tot oktober 2019 in teams de benodigde kennis en vaardigheden in kaart gebracht. Voor de leergebieden Nederlands, Engels / Moderne vreemde talen (Frans, Duits en Spaans), Rekenen & Wiskunde, Digitale geletterdheid, Burgerschap, Kunst & Cultuur, Bewegen & Sport, Mens & Maatschappij en Mens & Natuur. In verschillende stappen beantwoorden de teams de vraag wat leerlingen zouden moeten kennen en kunnen, wat er tot het onderwijscurriculum zou moeten behoren. Zodat op basis daarvan de kerndoelen en eindtermen in de wet (wat landelijk verplicht is dat alle leerlingen leren) kunnen worden geactualiseerd. De ontwikkelteams bespraken hun ideeën en concepten tijdens meer dan 600 bijeenkomsten en verzamelden feedback tijdens vijf consultatieperioden, waarbij elke periode gemiddeld 6.000 mensen betrokken waren. Aan elk ontwikkelteam zijn ongeveer 8 scholen gekoppeld; de ontwikkelscholen. Op 10 oktober 2019 hebben de leraren en schoolleiders hun voorstellen overhandigd aan minister Slob.

Het is belangrijk om leerlingen goed te blijven voorbereiden op de toekomst. Het is echter 13 jaar geleden dat de landelijk vastgelegde onderwijsdoelen zijn herzien. Sindsdien zijn deze doelen wel op specifieke onderdelen herzien, maar niet in samenhang of integraal. De Onderwijsraad constateerde in 2014 dat het curriculum daardoor in de loop der jaren een lappendeken is geworden. Het is onevenwichtig en overladen, zonder samenhang en afstemming tussen de verschillende vakgebieden en onderwijssectoren. De Inspectie van het Onderwijs bepleitte in 2019 meer focus in het curriculum en de noodzaak van heldere keuzes over de gezamenlijke doelen. Een actueel curriculum moet bijdragen aan de doorstroming van basis- naar voortgezet en vervolgonderwijs, de samenhang tussen vakken en een minder overladen programma. Ook moet het leraren ruimte bieden voor een eigen invulling.

Leraren en schoolleiders aan zet
Het is voor het eerst dat leraren en schoolleiders uit het basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs zélf aan zet zijn bij de herziening van het curriculum én dat dit in samenhang gebeurt. In de periode van maart 2018 tot en met september 2019 hebben daarom 125 leraren en 18 schoolleiders de benodigde kennis en vaardigheden in kaart gebracht. Op basis hiervan kunnen onderwijsdoelen in de wet worden herzien.

In samenwerking
De leraren en schoolleiders hebben dit niet alleen gedaan. Ze kregen hulp van collega-leraren, schoolleiders, schoolbestuurders, wetenschappers, lerarenopleiders, vervolgonderwijs en vakverenigingen. De leraren en schoolleiders zijn in gesprek gegaan door heel Nederland tijdens ruim 600 bijeenkomsten. Ook haalden ze feedback op bij leraren, ouders, leerlingen, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven (ruim 2700 inzendingen).

Binnen huidig onderwijssysteem
De leraren en schoolleiders zijn uitgegaan van het huidige onderwijsstelsel, de huidige onderwijstijd, vakken en profielen. Ze hebben de onderwijsdoelen van Nederlands, Engels/ moderne vreemde talen, Rekenen & Wiskunde, Mens & Maatschappij, Mens & Natuur, Kunst & Cultuur en Bewegen & Sport tegen het licht gehouden, aangevuld met de Burgerschap en Digitale geletterdheid. Op 10 oktober 2019 hebben zij hun voorstellen overhandigd aan minister Slob, minister voor basis- en voortgezet onderwijs en media.

Voorstellen vormen de basis voor de herziening van het curriculum
De voorstellen vormen nog geen kant-en-klare lesmethode. De Coördinatiegroep van Curriculum.nu adviseert de minister om de onderwijsdoelen te baseren op de voorstellen van de leraren en schoolleiders. En om het onderwijsveld voldoende middelen, tijd, ruimte en professionaliseringsmogelijkheden te bieden om de curriculumherziening uit te werken (bekijk het advies hier).

Meer informatie over het proces van Curriculum.nu vindt u hier.

Op 10 oktober 2019 zijn de voorstellen door de negen ontwikkelteams overhandigd aan minister Slob (de minister voor basis- en voortgezet onderwijs). De minister heeft hierop een reactie geschreven en de voorstellen met deze reactie aan de Tweede Kamer voorgelegd.

De Coördinatiegroep adviseert de minister om na politieke bespreking ook de bouwstenen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs door leraren en schoolleiders uit te laten werken. Om de voorstellen vervolgens te laten vertalen naar kerndoelen en eindtermen en te laten toetsen op scholen. En daarmee het landelijk curriculum te actualiseren. Bekijk hier het advies van de Coördinatiegroep.

Bekijk hier het actuele bericht over de politieke besluitvorming.

De deelnemende leraren vanuit het primair onderwijs, alle sectoren in het voortgezet én het speciaal onderwijs zijn speciaal geselecteerd door selectiecommissies. Vertegenwoordigers van de vakverenigingen hadden zitting in de selectiecommissies. De leden van de ontwikkelteams werken dagelijks als groeps- of vakleerkacht en brengen veel expertise en bevlogenheid voor hun vak en hun leerlingen mee. Ze hebben tijd gekregen om naast hun werk in de klas deze opdracht uit te voeren, waardoor ervaringen in de dagelijkse praktijk direct benut worden voor de herziening van het curriculum.

De leraren en schoolleiders waren in de lead, maar hebben dit niet alleen gedaan. Ze zijn begeleid door curriculumexperts en hebben actief samengewerkt met ontwikkelscholen door heel Nederland, met vakverenigingen, vervolgonderwijs, wetenschappers, vakinhoudelijke experts, leerlingen, maatschappelijke organisaties. bedrijfsleven. De leraren en schoolleiders zijn in gesprek gegaan over ideeën en voorstellen tijdens bijeenkomsten (meer dan 600) en hebben feedback opgehaald via de website (meer dan 2700 inzendingen). In consultatieverslagen leggen de leraren en schoolleiders uit welke keuzes zij hebben gemaakt bij de verwerking van de feedback.

Er is de afgelopen jaren ad hoc veel aan het curriculum toegevoegd. Het curriculum is hierdoor steeds verder overladen en versnipperd. Daarnaast is het curriculum niet meer actueel. Digitale geletterdheid en Burgerschap zijn nog geen onderdeel van het curriculum. De curriculumherziening leidt tot één samenhangend landelijk curriculum. Dat moet helderheid bieden over wat wel of niet verplicht is en leraren de ruimte bieden voor een eigen invulling op scholen.

Het voorstel legt de basis voor het kerncurriculum dat wordt vastgelegd voor het eind van het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Door de kennis en vaardigheden concreter te beschrijven, wordt duidelijk wat ‘moet’. Ook krijgen scholen meer zicht op de ruimte die er is voor hun schoolcurriculum. Scholen kunnen die ruimte zelf invullen, aansluitend bij schoolvisie, de eigen leerlingen en de schoolomgeving. Voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs geven de ontwikkelteams van Curriculum.nu aanbevelingen om de eindtermen aan te passen.

De leraren en schoolleiders hebben de geactualiseerde onderwijsdoelen uitgewerkt in een doorlopende leerlijn van primair naar voortgezet onderwijs. Dat geeft zicht op en inspiratie voor de opbouw van kennis en vaardigheden gedurende de loopbaan van de leerling. Door doorgaande lijn al in de opbrengsten te schetsen, kunnen kerndoelen en eindtermen straks zo worden geformuleerd dat de overgang van primair naar voortgezet onderwijs voor leerlingen soepeler wordt en beter aansluit op het vervolgonderwijs.

In 2017 zijn scholen aangeschreven en is een brede oproep gedaan aan leraren en schoolleiders om mee te doen. Leraren (met een aanstelling van min. 0,4 fte en met relevante lesbevoegdheid voor het betreffende leergebied) en schoolleiders uit het primair en voortgezet onderwijs konden zich in de periode van 18 sept. tot 13 okt. aanmelden voor de ontwikkelteams. Er hebben zich zoveel leraren en schoolleiders aangemeld, dat een selectie gemaakt moest worden.

Een selectiebureau en de Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I) hebben het selectieproces begeleid. Zij hebben een selectie gemaakt op basis van diversiteit. Het gaat dan om een spreiding van bijvoorbeeld leraren in de onderbouw en de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en scholen vanuit alle sectoren, zoals speciaal onderwijs en praktijkonderwijs. Zowel zeer ervaren leraren als minder ervaren leraren en leraren uit verschillende regio’s. In een vervolgstap zijn 300 kandidaten uitgenodigd voor een gesprek met selectiecommissies. Deze commissies bestonden uit leraren (waaronder één voorgedragen door de betrokken vakverenigingen), schoolleiders en iemand van het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling (SLO) of de projectorganisatie Curriculum.nu. Hierbij is gelet op criteria zoals samenwerkingsgerichtheid, resultaatgerichtheid, omgevingssensitiviteit, communicatieve vaardigheden, de motivatie voor het leergebied en de persoonlijke visie op de curriculumontwikkeling. Deze gesprekken hebben plaatsgevonden in week 46 (13 tot 17 november) en week 47 (20 tot 24 november).

Zie ook hier het reglement voor de subsidie, zoals gepubliceerd in de Staatscourant.

Er wordt per vak veel vernieuwd en dat zal ook zo blijven. Curriculum.nu gaat over de herziening van het geheel, in samenhang. Daarmee gaan de ontwikkelingen per vak niet verloren.

Toetsing en examinering is het sluitstuk van het onderwijs en volgt daarmee (op) de onderwijsinhoud. Pas nadat de inhoud is vastgesteld (waar de leraren en schoolleiders nu voorstellen voor hebben gemaakt) , kunnen de consequenties voor (de inhoud van) toetsen en examens worden uitgewerkt. Er is wel een eerste verkenning uitgevoerd. Deze vindt u op onze downloadpagina.

Curriculum.nu is een vervolg op Onderwijs2032, maar verschilt op onderdelen aanzienlijk van het advies van het platform Onderwijs2032. Zo is afstand genomen van de aanbeveling om te werken in kennisdomeinen en zijn de bestaande leergebieden en vakken het vertrekpunt. De eigenheid en positie van de vakken in het voortgezet onderwijs blijft behouden. Ook zijn er geen ontwikkelteams gestart voor persoonsvorming en vakoverstijgende vaardigheden.

Dat 125 leraren en 18 schoolleiders hieraan meewerkten is een unieke zaak. Zij hebben van maart 2018 tot 10 oktober 2019 met enthousiasme gewerkt aan hun voorstellen, naast hun dagelijks werk voor de klas. De leraren en schoolleiders zijn in gesprek gegaan over de ideeën en voorstellen tijdens ruim 600 bijeenkomsten door heel Nederland. Elke consultatieronde, in totaal vijf, hebben de leraren en schoolleiders feedback opgehaald. Via de website zijn ruim 2.700 inzendingen binnengekomen. Hierbij waren per ronde zo'n 6.000 mensen betrokken. Naast alle bijeenkomsten en activiteiten van de vakverenigingen, hebben ook scholen en andere organisaties bijeenkomsten georganiseerd en aandacht gevraagd voor de voorstellen. Daarnaast is er veel aandacht voor Curriculum.nu in de kranten, vakbladen en vakgerelateerde evenementen, via sociale media en per post en mail richting scholen.

Ondanks dat er veel mensen betrokken zijn, is ook goed te begrijpen dat er veel leraren zijn die nog niet op de hoogte zijn. De voorstellen leggen een basis voor de curriculumherziening en vormen daarmee een eerste stap. In de vervolgfase, als de politieke besluitvorming heeft plaatsgevonden zullen scholen breder geïnformeerd en betrokken worden.

De leraren en schoolleiders hebben per leergebied een visie, grote opdrachten (de essenties) en de benodigde kennis en vaardigheden beschreven (bouwstenen). Op basis hiervan kunnen na politieke bespreking kerndoelen en eindtermen worden herzien.

De ontwikkelteams ontwikkelen geen definitieve kerndoelen of eindtermen. De opbrengst is dus ook geen uitgewerkt lesmateriaal of informatiemateriaal voor leraren. Het is de basis waarop de kerndoelen en eindtermen kunnen worden herzien.

Bekijk de animatie over de voorstellen op de pagina 'voorstellen'.

De voorstellen berusten op ervaring uit de onderwijspraktijk, de wetenschap, vakinhoudelijke kennis en expertise op het gebied van curriculumontwikkeling. De ontwikkelteams hebben op de volgende manieren gebruik gemaakt van wetenschappelijke inzichten:

• Bij de start van het ontwikkelproces hebben de ontwikkelteams gebruik gemaakt van een startdocument met een overzicht van de vakinhoudelijke stand van zaken van het leergebied, opgesteld door SLO, en de visies van de vakverenigingen en het vervolgonderwijs. Wetenschappelijke inzichten per leergebied maken hier onderdeel van uit.
• Tijdens de ontwikkelsessies bestuderen en benutten de ontwikkelteams diverse bronnen, waaronder wetenschappelijke literatuur en vakdidactische literatuur. De bronnenlijst hebben zij gepubliceerd. De bronnen die de ontwikkelteams gebruikt hebben zijn verschillend van aard en bevatten onder meer wetenschappelijke theorieën of modellen die bepalend zijn geweest voor de uitwerking van de voorstellen. Ook hebben de ontwikkelteams gebruik gemaakt van wetenschappelijk inzichten op het gebied van ontwikkelingspsychologie.
• De ontwikkelteams hebben materiaal uit het buitenland bestudeerd: internationale voorbeelden van curriculumontwikkeling, waaronder Australië, British Columbia, Finland, Ierland, Schotland en Wales.
• De ontwikkelteams hebben feedback van wetenschappers op hun tussenproducten gebruikt en zijn in gesprek gegaan met wetenschappers over de visies per leergebied, de grote opdrachten en de bouwstenen. In het proces is door 2600 professionals uit WO, HO en MBO geparticipeerd in de online consultatie.
• Vakinhoudelijke experts hebben op twee momenten in het proces op de producten van de ontwikkelteams gereflecteerd. Er hebben 38 vakexperts, vakdidactici en wetenschappers, systematisch feedback gegeven op de tussenproducten en de concept eindproducten. Per leergebied waren er tenminste drie vakexperts. Bij de samengestelde leergebieden waren er vijf tot zes vakexperts, vanuit de verschillende disciplines in het leergebied. Daarnaast waren er twee vakexperts die zich richtten op vakoverstijgende thema’s die op meerdere leergebieden betrekking hebben: technologie en duurzaamheid.
• Een wetenschappelijke Adviesgroep heeft gereflecteerd op de wetenschappelijke kwaliteitsborging in het proces, de kwaliteit van het proces, de opdracht aan de ontwikkelteams en de kwaliteit van het totaal aan opbrengsten vanuit het perspectief van samenhang, doorlopende leerlijnen en overladenheid. Deze Adviesgroep bestond uit zes voorstaande wetenschappers op het gebied van onderwijskunde, curriculumontwikkeling, professionalisering van docenten en leerpsychologie.
• Tenslotte heeft de OECD de conceptvoorstellen geanalyseerd vanuit een internationaal vastgesteld raamwerk (Education 2030) en vergeleken met curriculumontwikkeling in andere landen.

Aan elk ontwikkelteam nemen leraren deel vanuit de verschillende relevante vakken in het voortgezet onderwijs. Voor een aantal ontwikkelteams spreekt dit voor zich, zoals voor Nederlands, Rekenen & Wiskunde en Bewegen & Sport.

Het gaat bij het leergebied Engels / Moderne vreemde talen om leraren Engels, Frans, Duits en Spaans. Bij het leergebied Mens & Maatschappij gaat het om leraren aardrijkskunde, geschiedenis, economie en maatschappijleer. Bij het leergebied Mens & Natuur gaat het om leraren natuurkunde, scheikunde, techniek, biologie en aardrijkskunde. Bij het leergebied Kunst & Cultuur gaat het om leraren beeldende vorming, ckv, dans, drama, handvaardigheid, kunst algemeen, muziek, tekenen en textiel. Bij het leergebied Burgerschap konden leraren zich aanmelden die hier vanuit hun vakgebied ervaring mee hebben, zoals leraren maatschappijleer, geschiedenis, filosofie en klassieke talen. Bij Digitale geletterdheid geldt dat ook en kan bijvoorbeeld gedacht worden aan leraren informatica, maar ook wiskunde of andere vakken.

Nieuw is vooral dat er nu meer samenhang is en er een doorlopende leerlijn ontwikkeld is. Verder is digitale geletterdheid nieuw, en is burgerschap concreet geworden. De winst zit in de integrale aanpak. Door uit te gaan van de doorlopende leerlijn van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs hebben de ontwikkelteams een meer logische indeling gemaakt, waarbij ze ook keuzes hebben moeten maken. De teams hebben vier mondiale thema’s invulling gegeven in verschillende leergebieden: duurzaamheid, technologie, globalisering en gezondheid. Ook hebben ze brede vaardigheden in alle leergebieden uitgewerkt.

Kennisoverdracht blijft, net als nu, een prioriteit. Zonder vakkennis leggen leerlingen geen verbanden. Zonder vakkennis kunnen zij geen vraagstukken analyseren. Zonder vakkennis zijn leerlingen niet in staat om de wereld te begrijpen. Dat is waar onderwijs om draait.

De voorstellen vormen het vertrekpunt om in de volgende fase kerndoelen en eindtermen uit te werken. Voor de bovenbouw geldt dat de bestaande vakken het uitgangspunt vormen voor de uitwerking van het bovenbouwcurriculum. Elk ontwikkelteam heeft naast bouwstenen voor het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs ook aanbevelingen geformuleerd voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.