Klik op een knop om de inhoud van een grote opdracht te zien. Ook kunt u dan de daarbij behorende bouwstenen bekijken om te zien hoe dit is uitgewerkt voor de verschillende fasen in het onderwijs.
Energie & wisselwerking (concepten)
Naar de bouwstenen van deze grote opdrachtRelevantie
Wisselwerking tussen voorwerpen zien we overal om ons heen. Daarbij speelt energie een grote rol. Energie komt voor in vele vormen en gaat nooit verloren. Toch ‘verbruikt’ de mens veel energie. Dat vraagt van de maatschappij om energiebronnen goed in te zetten.
Wisselwerking via krachten bepaalt of en hoe voorwerpen en organismen bewegen. Een lange brug, een aardbevingsbestendig flatgebouw en een bionische arm: om deze technologische oplossingen goed te ontwerpen en bouwen is kennis nodig van krachten en hun uitwerkingen.
Waar haalt ons lichaam zijn energie vandaan? Met kennis over de energiehuishouding van het menselijk lichaam kunnen leerlingen bewuste keuzes maken over de balans tussen voeding en lichaamsbeweging.
Inhoud van de opdracht
Deze grote opdracht geeft inhoud aan kracht, beweging en interactie, bijvoorbeeld effecten van krachten op beweging, de werking van het spierstelsel en hefbomen. De grote opdracht geeft ook inhoud aan energie, energiebehoud en energieomzettingen.
Deze grote opdracht bestaat uit twee bouwstenen: kracht en energie .
De bouwsteen kracht kent de groeirichtingen:
- Kracht en beweging
- Toepassen van krachten
- Kracht in het lichaam
De bouwsteen energie kent de groeirichtingen:
- Energienetwerk
- Energieomzetting
- Energiegebruik
- Schakelingen
- Energie in organismen
Uitwerking in kennis en vaardigheden (bouwstenen)
Titel van de bouwsteen | Primair onderwijs | Onderbouw VO | Bovenbouw VO | |
---|---|---|---|---|
Kracht MN06.1 - Lees de hele bouwsteenMN06.1 - KrachtLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMN06.1 - Kracht - ToelichtingDe bouwsteen ‘kracht’ bestaat uit wat de effecten zijn van kracht, welke krachten er zijn en hoe er gebruik van gemaakt kan worden. In heel veel verschillende situaties spelen krachten een belangrijke rol. Daarom is kennis over krachten belangrijk. Krachten en hun effecten zijn soms duidelijk zichtbaar en soms niet. Ze komen voor in bewegingen, maar ook in (stilstaande) constructies; in de natuurlijke en gemaakte wereld en in het eigen lichaam. Krachten zijn te manipuleren, met bijvoorbeeld katrollen en hefbomen, om een doel te bereiken. |
Leerlingen leren over verschillende krachten en hun effecten en over de rol van krachten bij verschillende toepassingen. MN06.1 - Kracht - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po maken leerlingen spelenderwijs kennis met krachten en hun effecten. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (toepassen van krachten)
(kracht in het lichaam)
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het po wordt het begrip kracht benoemd en uitgediept zodat leerlingen het kunnen herkennen bij verschillende verschijnselen. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (kracht en beweging)
(toepassen van krachten)
(kracht in het lichaam)
|
Leerlingen leren over de eigenschappen en effecten van krachten en leren algemene regels hierover toe te passen. MN06.1 - Kracht - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het vo wordt het concept kracht geformaliseerd en worden algemene regels over de eigenschappen en effecten van krachten geïntroduceerd. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (kracht en beweging)
(toepassen van krachten)
(kracht in het lichaam)
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Mens & Natuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Mens & Natuur)Hieronder doet het ontwikkelteam Mens & Natuur, in samenspraak met een adviesteam van ongeveer 25 vakdocenten uit de bovenbouw van vmbo en havo/vwo, aanbevelingen over hoe de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Het team gaat uit van aanbevelingen in drie categorieën:
Generieke aanbevelingenAlgemeen
Referentiekaders en Vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
Aanbevelingen per vakHieronder doen wij aanbevelingen voor de disciplinaire vakken natuurkunde, biologie, scheikunde en aardrijkskunde. Waar relevant wordt een tweedeling tussen vmbo en havo/vwo gebruikt. NatuurkundeAlgemeen
Vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
BiologieVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
ScheikundeVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
AardrijkskundeDe aanbevelingen voor het vak aardrijkskunde zijn in samenwerking met het ontwikkelteam van M&M tot stand gekomen. Algemeen
Referentiekaders en vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
NLT, O&O en T&TAlgemeenDe huidige examenprogramma’s van natuur, leven en technologie (NLT, alleen havo/vwo), onderzoek & ontwerpen (O&O, alleen havo/vwo) en technologie & toepassing (T&T, alleen vmbo) sluiten goed aan bij de voorstellen van het ontwikkelteam. Met een aantal aanpassingen aan de examenprogramma’s kan de aansluiting nog verder verbeterd worden. Waar hieronder gesproken wordt over examenprogramma’s geldt dit voor de NLT, O&O en T&T.
Referentiekaders en vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
|
|
Energie MN06.2 - Lees de hele bouwsteenMN06.2 - EnergieLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMN06.2 - Energie - ToelichtingDe bouwsteen ‘energie’ bestaat uit de verschillende vormen van energie, hoe er in energiebehoefte wordt voorzien en hoe er gebruik van gemaakt kan worden. Energie komt in verschillende vormen voor (warmte, beweging, licht, elektriciteit, voeding). Sommige van die vormen zijn niet zo makkelijk te gebruiken, omdat ze lastig op te slaan of te transporteren zijn. Deze vormen van energie worden vaak omgezet in elektrische energie, die wel makkelijk te transporteren is (zoals de beweging van wind die in een windmolen omgezet wordt in elektrische energie) of chemische energie, die makkelijk op te slaan is (zoals in een batterij). |
Leerlingen leren over de verschillende bronnen en toepassingen van energie en leren gefundeerde afwegingen te maken over het gebruik en de opwekking van energie. MN06.2 - Energie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po maken leerlingen kennis met de vele verschillende bronnen en toepassingen van energie. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (energienetwerk)
(energiegebruik)
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het po wordt het concept energie uitgediept zodat leerlingen gefundeerde afwegingen kunnen maken over het gebruik en opwekken van energie. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (energienetwerk)
(energieomzetting)
(energiegebruik)
(schakelingen)
(energie in organismen)
|
Leerlingen leren over de wet van behoud van energie en leren daarmee een grote verscheidenheid aan processen te beschrijven als opslag, transport of omzetting van energie. MN06.2 - Energie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het vo maken leerlingen kennis met de wet van behoud van energie en kunnen een grote verscheidenheid aan processen beschrijven als opslag, transport of omzetting van energie. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (energienetwerk)
(energieomzetting)
(energiegebruik)
(schakelingen)
(energie in organismen)
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Mens & Natuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Mens & Natuur)Hieronder doet het ontwikkelteam Mens & Natuur, in samenspraak met een adviesteam van ongeveer 25 vakdocenten uit de bovenbouw van vmbo en havo/vwo, aanbevelingen over hoe de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Het team gaat uit van aanbevelingen in drie categorieën:
Generieke aanbevelingenAlgemeen
Referentiekaders en Vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
Aanbevelingen per vakHieronder doen wij aanbevelingen voor de disciplinaire vakken natuurkunde, biologie, scheikunde en aardrijkskunde. Waar relevant wordt een tweedeling tussen vmbo en havo/vwo gebruikt. NatuurkundeAlgemeen
Vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
BiologieVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
ScheikundeVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
AardrijkskundeDe aanbevelingen voor het vak aardrijkskunde zijn in samenwerking met het ontwikkelteam van M&M tot stand gekomen. Algemeen
Referentiekaders en vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
NLT, O&O en T&TAlgemeenDe huidige examenprogramma’s van natuur, leven en technologie (NLT, alleen havo/vwo), onderzoek & ontwerpen (O&O, alleen havo/vwo) en technologie & toepassing (T&T, alleen vmbo) sluiten goed aan bij de voorstellen van het ontwikkelteam. Met een aantal aanpassingen aan de examenprogramma’s kan de aansluiting nog verder verbeterd worden. Waar hieronder gesproken wordt over examenprogramma’s geldt dit voor de NLT, O&O en T&T.
Referentiekaders en vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
|
|