Klik op een knop om de inhoud van een grote opdracht te zien. Ook kunt u dan de daarbij behorende bouwstenen bekijken om te zien hoe dit is uitgewerkt voor de verschillende fasen in het onderwijs.
Signalen & informatie (concepten)
Naar de bouwstenen van deze grote opdrachtRelevantie
In de moderne samenleving worden signalen overal om ons heen uitgezonden en verwerkt, veelal door automatische systemen die op basis van deze signalen acties uitvoeren en nieuwe signalen versturen.
Begrip over het eigen complexe informatieverwerkende systeem is nodig voor elke leerling om bewust om te gaan met signalen die van binnen en buiten het eigen lichaam komen, zoals trek in een vette hap, angst voor spinnen, agressie of stress.
Inhoud van de opdracht
Deze grote opdracht geeft inhoud aan de natuurkundige, technische en biologische aspecten van signalen en informatieverwerking. Deze opdracht omvat verschillende natuurkundige verschijnselen die door mensen en apparaten worden gebruikt om informatie te versturen en ontvangen zoals licht en geluid.
De grote opdracht omvat ook informatieverwerking en de aansturing die daaruit volgt. In het (menselijk) lichaam vindt die plaats door neuronen en hormonen; in moderne elektronica door sensoren en verwerkers.
Deze grote opdracht bestaat uit drie bouwstenen: golven en straling, signaalverwerking in het organisme en automatische systemen.
De bouwsteen golven en straling kent de groeirichtingen:
- Licht
- Straling
- Geluid en golven
De bouwsteen signaalverwerking in het organisme kent de groeirichtingen:
- Zintuigen
- Neurale regulatie
- Hormonale regulatie
De bouwsteen automatische systemen kent de groeirichtingen:
- Robotica
- Sensoren en actuatoren
- Programmeren
Uitwerking in kennis en vaardigheden (bouwstenen)
Titel van de bouwsteen | Primair onderwijs | Onderbouw VO | Bovenbouw VO | |
---|---|---|---|---|
Golven en straling MN05.1 - Lees de hele bouwsteenMN05.1 - Golven en stralingLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMN05.1 - Golven en straling - ToelichtingDe bouwsteen ‘Golven en straling’ gaat over wat golven zijn en straling is, waar ze voorkomen en hoe er gebruik van gemaakt kan worden. In de directe omgeving van de leerling zijn overal vormen van golven en straling aanwezig. Daarom is kennis over de aard van licht, geluid en straling noodzakelijk. Het helpt leerlingen bovendien om bronnen en detectieapparaten verstandig en veilig te gebruiken. De leerlingen leren bovendien hoe ze zich kunnen beschermen tegen geluidshinder, verblinding en schade door onzichtbare straling. |
Leerlingen leren over de eigenschappen van licht, geluid en straling. MN05.1 - Golven en straling - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po maken leerlingen spelenderwijs kennis met licht(effecten) binnen hun eigen omgeving. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (licht)
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het po maken leerlingen kennis met onzichtbare straling en gaan zij eigenschappen van geluid ontdekken. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren:
(licht)
(straling)
(geluid & golven)
|
Leerlingen leren over de interactie tussen straling, golven en materie, over toepassingen van straling en over factoren die de schadelijkheid van geluid en straling bepalen. MN05.1 - Golven en straling - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het vo maken leerlingen kennis met de interactie tussen straling, golven en materie. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (Licht)
(Straling)
(Geluid & golven)
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Mens & Natuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Mens & Natuur)Hieronder doet het ontwikkelteam Mens & Natuur, in samenspraak met een adviesteam van ongeveer 25 vakdocenten uit de bovenbouw van vmbo en havo/vwo, aanbevelingen over hoe de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Het team gaat uit van aanbevelingen in drie categorieën:
Generieke aanbevelingenAlgemeen
Referentiekaders en Vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
Aanbevelingen per vakHieronder doen wij aanbevelingen voor de disciplinaire vakken natuurkunde, biologie, scheikunde en aardrijkskunde. Waar relevant wordt een tweedeling tussen vmbo en havo/vwo gebruikt. NatuurkundeAlgemeen
Vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
BiologieVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
ScheikundeVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
AardrijkskundeDe aanbevelingen voor het vak aardrijkskunde zijn in samenwerking met het ontwikkelteam van M&M tot stand gekomen. Algemeen
Referentiekaders en vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
NLT, O&O en T&TAlgemeenDe huidige examenprogramma’s van natuur, leven en technologie (NLT, alleen havo/vwo), onderzoek & ontwerpen (O&O, alleen havo/vwo) en technologie & toepassing (T&T, alleen vmbo) sluiten goed aan bij de voorstellen van het ontwikkelteam. Met een aantal aanpassingen aan de examenprogramma’s kan de aansluiting nog verder verbeterd worden. Waar hieronder gesproken wordt over examenprogramma’s geldt dit voor de NLT, O&O en T&T.
Referentiekaders en vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
|
|
Signaalverwerking in het organisme MN05.2 - Lees de hele bouwsteenMN05.2 - Signaalverwerking in het organismeLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMN05.2 - Signaalverwerking in het organisme - ToelichtingDe bouwsteen ‘signaalverwerking in het organisme’ gaat over hoe het lichaam informatie uit de omgeving haalt en verwerkt. Het lichaam heeft interactie met zowel de levende als niet-levende omgeving. De zintuigen halen signalen en prikkels binnen uit deze omgeving, de hersenen verwerken die tot informatie en het lichaam reageert daarop. Het is voor leerlingen belangrijk om te weten hoe deze systemen werken omdat het zo mogelijk is om de reactie op signalen en prikkels te begrijpen en beïnvloeden. |
Leerlingen leren over de zintuigen, de soorten informatie die ze ontvangen en de rol van de hersenen in de verwerking hiervan. Ook leren ze over de rol van hormonen in de ontwikkeling van het lichaam. MN05.2 - Signaalverwerking in het organisme - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po maken leerlingen kennis met de verschillende zintuigen die ze gebruiken om de wereld om hen heen te begrijpen. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (zintuigen)
(neurale regulatie)
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het po maken leerlingen kennis met de relaties tussen zintuigen en het neurale systeem. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (neurale regulatie)
(hormonale regulatie)
|
Leerlingen leren over de bouw en werking van de systemen voor signaalverwerking in het menselijk lichaam. MN05.2 - Signaalverwerking in het organisme - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het vo maken leerlingen kennis met de bouw en werking van de systemen voor signaalverwerking in het menselijk lichaam. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (zintuigen)
(neurale regulatie)
(hormonale regulatie)
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Mens & Natuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Mens & Natuur)Hieronder doet het ontwikkelteam Mens & Natuur, in samenspraak met een adviesteam van ongeveer 25 vakdocenten uit de bovenbouw van vmbo en havo/vwo, aanbevelingen over hoe de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Het team gaat uit van aanbevelingen in drie categorieën:
Generieke aanbevelingenAlgemeen
Referentiekaders en Vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
Aanbevelingen per vakHieronder doen wij aanbevelingen voor de disciplinaire vakken natuurkunde, biologie, scheikunde en aardrijkskunde. Waar relevant wordt een tweedeling tussen vmbo en havo/vwo gebruikt. NatuurkundeAlgemeen
Vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
BiologieVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
ScheikundeVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
AardrijkskundeDe aanbevelingen voor het vak aardrijkskunde zijn in samenwerking met het ontwikkelteam van M&M tot stand gekomen. Algemeen
Referentiekaders en vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
NLT, O&O en T&TAlgemeenDe huidige examenprogramma’s van natuur, leven en technologie (NLT, alleen havo/vwo), onderzoek & ontwerpen (O&O, alleen havo/vwo) en technologie & toepassing (T&T, alleen vmbo) sluiten goed aan bij de voorstellen van het ontwikkelteam. Met een aantal aanpassingen aan de examenprogramma’s kan de aansluiting nog verder verbeterd worden. Waar hieronder gesproken wordt over examenprogramma’s geldt dit voor de NLT, O&O en T&T.
Referentiekaders en vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
|
|
Automatische systemen MN05.3 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: MN05.3 - Automatische systemenLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangDigitale geletterdheid
MN05.3 - Automatische systemen - ToelichtingDe bouwsteen ‘automatische systemen’ bestaat uit wat een automatisch systeem is, hoe ze te herkennen en te gebruiken zijn, en hoe ze werken. Onder automatische systemen worden machines of producten verstaan die, vaak met behulp van elektronica, automatisch handelingen kunnen verrichten. In verschillende situaties en omgevingen zijn automatische systemen te vinden. Automatische systemen maken het leven makkelijker doordat zij taken (deels) zelfstandig, vaak sneller en nauwkeuriger, uitvoeren. Kennis over deze systemen is belangrijk omdat ze invloed hebben op hun omgeving en de omgeving invloed heeft op hen. Binnen automatische systemen zit ook veel techniek, al is dat niet altijd direct zichtbaar. De belangrijke elementen van automatische systemen zijn sensoren, verwerkers, actuatoren en verbindingen. |
Leerlingen leren in hun directe omgeving automatische systemen herkennen en de hoofdelementen van eenvoudige automatische systemen te onderscheiden. MN05.3 - Automatische systemen - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po maken de leerlingen spelenderwijs kennis met voorbeelden van automatische systemen in hun directe omgeving. Ze verwonderen zich hierover en stellen vragen. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (robotica)
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het po maken de leerlingen kennis met de hoofdelementen van de automatische systemen - sensoren, verwerkers, actuatoren en verbindingen - en verkennen het bouwen van eenvoudige systemen. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (robotica)
(sensoren en actuatoren)
(programmeren)
|
Leerlingen leren over de samenwerking tussen elementen van automatische systemenen en tussen automatische systemen onderling. Ook maken leerlingen kennis met basisstructuren van programmeren. MN05.3 - Automatische systemen - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het vo leren de leerlingen over de werking van verschillende sensoren en actuatoren. Ze leren deze te kiezen, gebruiken en programmeren. Kennis en/of vaardighedenLeerlingen leren: (robotica)
(sensoren en actuatoren)
(programmeren)
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Mens & Natuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Mens & Natuur)Hieronder doet het ontwikkelteam Mens & Natuur, in samenspraak met een adviesteam van ongeveer 25 vakdocenten uit de bovenbouw van vmbo en havo/vwo, aanbevelingen over hoe de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Het team gaat uit van aanbevelingen in drie categorieën:
Generieke aanbevelingenAlgemeen
Referentiekaders en Vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
Aanbevelingen per vakHieronder doen wij aanbevelingen voor de disciplinaire vakken natuurkunde, biologie, scheikunde en aardrijkskunde. Waar relevant wordt een tweedeling tussen vmbo en havo/vwo gebruikt. NatuurkundeAlgemeen
Vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
BiologieVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
ScheikundeVraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
AardrijkskundeDe aanbevelingen voor het vak aardrijkskunde zijn in samenwerking met het ontwikkelteam van M&M tot stand gekomen. Algemeen
Referentiekaders en vraagstukken
Denk- en werkwijzen
Concepten
NLT, O&O en T&TAlgemeenDe huidige examenprogramma’s van natuur, leven en technologie (NLT, alleen havo/vwo), onderzoek & ontwerpen (O&O, alleen havo/vwo) en technologie & toepassing (T&T, alleen vmbo) sluiten goed aan bij de voorstellen van het ontwikkelteam. Met een aantal aanpassingen aan de examenprogramma’s kan de aansluiting nog verder verbeterd worden. Waar hieronder gesproken wordt over examenprogramma’s geldt dit voor de NLT, O&O en T&T.
Referentiekaders en vraagstukken
Werkwijzen
Denkwijzen
Concepten
|
|