Grote opdracht

Klik op een knop om de inhoud van een grote opdracht te zien. Ook kunt u dan de daarbij behorende bouwstenen bekijken om te zien hoe dit is uitgewerkt voor de verschillende fasen in het onderwijs.

Meertaligheid

Naar de bouwstenen van deze grote opdracht

Relevantie

Historisch gezien is Nederland een land met grote talige en culturele diversiteit. Verschillende talen en taalvariëteiten worden zowel binnen als buiten school gesproken en soms ook door elkaar gebruikt - zoals Nederlands, Fries, Engels, Duits, Pools of Arabisch, Nederlandse gebarentaal, een regionale taal, dialect of straattaal. Talen hebben een bijzondere betekenis voor de gebruiker omdat ze dragers zijn van cultuur en identiteit. Aandacht en waardering voor de eerste taal of talen en taalvariëteiten van leerlingen versterkt het talige en (inter)culturele bewustzijn. Leerlingen die hun eerste talen, taalvariëteiten en eigen cultuur leren waarderen en benutten, krijgen meer zelfvertrouwen. Aandacht en waardering voor verschillende talen, ofwel talensensibilisering, helpt leerlingen een open houding ontwikkelen ten opzichte van talen en culturen, van hun gebruikers en het beeld dat talen en culturen kunnen oproepen. Dit draagt bij aan de persoonsvorming van de leerlingen.

Meertaligheid is ook relevant voor de socialiserende functie van het onderwijs: leerlingen leren hun eigen meertalige repertoire in te zetten om samen informatie te verwerven en samen te leren, en om de communicatie te bevorderen tussen mensen met verschillende talige en culturele achtergronden.

De ontwikkeling van meertalige competentie ondersteunt het leren van talen en versterkt het taalgebruik. Een goede beheersing van het Nederlands en van meerdere talen vergroot de kansen op een succesvolle doorstroming naar een vervolgopleiding en volwaardige deelname aan de (inter)nationale arbeidsmarkt. Zo draagt meertaligheid bij aan de kwalificatie van de leerlingen.

Inhoud

Werken aan meertaligheid in het onderwijs betreft niet alleen de specifieke taalvakken, maar ook het betrekken van de talen in de contexten die relevant zijn voor de leerlingen.

Meertaligheid kent verschillende dimensies:

  • De meertaligheid van de samenleving is de aanwezigheid van meerdere talen binnen een bepaalde context of een bepaald gebied – denk bijvoorbeeld aan leerlingen in de klas, mensen op straat, contacten met de buurlanden, of aan leerlingen die thuis andere talen spreken of de Nederlandse gebarentaal. In media, films, games etc. kunnen (woorden uit) meerdere talen voorkomen. Meertaligheid is een dynamische realiteit in onze samenleving.
  • Het meertalige repertoire bestaat uit de talen (of de woorden en uitdrukkingen in andere talen) die je beheerst. Dat is een onderdeel van de eigen identiteit dat steeds in ontwikkeling is en kan worden uitgebreid.
  • De meertalige competentie is het vermogen om het eigen meertalige repertoire functioneel en flexibel in te zetten om een nieuwe taal te leren of om te communiceren door bijvoorbeeld tussen sprekers van verschillende talen te bemiddelen, of door te schakelen van één taal naar de andere om een tekst te begrijpen of informatie te verwerken.
    Leerlingen maken al op vroege leeftijd kennis met andere talen en beseffen dat er andere talen bestaan naast hun eigen eerste taal. Ze ontdekken dat ze woorden uit andere talen in hun dagelijks leven gebruiken of begrijpen en dat er verschillen en overeenkomsten tussen talen zijn in woorden, klanken en uitdrukkingen. Bij het leren van een nieuwe taal (voor sommige leerlingen kan het ook het Nederlands zijn) bouwen leerlingen voort op hun eigen eerste taal of talen.
    Naarmate leerlingen hun talenkennis en hun analytisch vermogen ontwikkelen, breiden ze hun meertalige repertoire uit en merken ze dat sommige talen meer op elkaar lijken dan andere (bijvoorbeeld Frans en Spaans t.o.v. Duits en Nederlands). Leerlingen leren steeds beter en bewuster verbanden te leggen tussen woorden, patronen en taalstructuren en deze verbanden functioneel in te zetten: ze leren bijvoorbeeld een tekst te begrijpen in een taal die ze niet of niet goed beheersen door gebruik te maken van woorden en structuren die ze kennen uit een andere taal. Ze leren te schakelen tussen talen als dat nodig is om te communiceren of om iets uit te leggen. Leerlingen leren taaloverstijgend te werken doordat ze vaardigheden en strategieën die ze bij een taal hebben geleerd, ook bij een andere taal toepassen.

Uitwerking in kennis en vaardigheden (bouwstenen)

Titel van de bouwsteen Primair onderwijs Onderbouw VO Bovenbouw VO

Meertaligheid

EMVT5.1 - Lees de hele bouwsteen

Deze bouwsteen hangt samen met:

EMVT5.1 - Meertaligheid

Links naar samenhangende bouwstenen


Toelichting samenhang

Nederlands 3.1
Meertaligheid speelt bij zowel Nederlands als bij het leergebied Engels/MVT een belangrijke rol; de bouwstenen meertaligheid zijn daarom in afstemming met de bouwstenen 3.1 (Meertaligheid en cultuurbewustzijn) van Nederlands ontwikkeld.

Burgerschap 4.1, 5.1 en 9.1
Talen zijn onderdeel van identiteit. De ontwikkeling van een persoonlijke en sociale identiteit is een aspect van Burgerschap dat in bouwstenen 4.1 (Identiteit) en 5.1 (Diversiteit en inclusie) aan bod komt. Identiteitsvorming speelt ook een rol bij vraagstukken rondom Globalisering (bouwstenen 9.1).

Leerlingen krijgen zicht op de talen in hun omgeving en in Nederland, reflecteren op welke talen zij gebruiken en in welke situaties, en staan open voor de talen en hun sprekers in hun omgeving.

EMVT5.1 - Meertaligheid - Primair Onderwijs

Fase 1 (onderbouw primair onderwijs)

In de onderbouw po worden leerlingen zich spelenderwijs en in interactie bewust van de talen en taalvariëteiten die in hun eigen omgeving worden gebruikt: in de familie, met vriendjes of in de klas. Ze worden nieuwsgierig naar de talen om zich heen en ontdekken de waarde hiervan door te experimenteren en te imiteren. Ze werken aan hun zelfvertrouwen, spreek- en schrijfdurf en interactievaardigheden.

Kennis en vaardigheden

Leerlingen leren:

  • de talen in hun leefomgeving waarnemen en zich bewust worden dat mensen meerdere talen en taalvariëteiten kunnen beheersen die ze op verschillende momenten inzetten;
  • een open en nieuwsgierige houding ontwikkelen ten aanzien van verschillende talen, taalvariëteiten en talige culturele uitingen in hun directe vertrouwde omgeving;
  • overeenkomsten en verschillen tussen talen in een speelse setting ontdekken;
  • vertrouwd raken met verschillende talen; te denken valt aan het experimenteren met begroeten, tellen of het (na)zingen van verjaardagsliedjes in de talen van de kinderen in de klas;
  • dat talen en taalvariëteiten onderdeel zijn van hun identiteit en bijdragen aan wie ze zijn.

Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)

Leerlingen onderzoeken waar bepaalde talen gesproken worden in en buiten Nederland, bijvoorbeeld in landen waar ze op vakantie gaan of in films die ze zien. Leerlingen wisselen ervaringen uit en vergelijken (hun) talen met elkaar. Te denken valt aan eenvoudige woordenschat rondom basisbegrippen in vaktaal (zoals plus en min). Leerlingen reflecteren op welke talen zij kennen en gebruiken; ze maken bijvoorbeeld een taalbiografie. Ze denken na over welke talen zij (verder) willen leren en werken aan hun meertalige competentie.

Kennis en vaardigheden

Leerlingen leren:

  • zicht krijgen op de aanwezigheid en het gebruik van verschillende talen in hun leefomgeving en in Nederland;
  • een open, nieuwsgierige en respectvolle houding ontwikkelen ten opzichte van andere talen en hun taalgebruikers in hun omgeving;
  • zich bewust worden dat mensen een meertalig repertoire tot hun beschikking hebben dat ze doelgericht op verschillende momenten kunnen inzetten;
  • communicatie en begrip vergemakkelijken voor zichzelf en voor anderen door bijvoorbeeld eenvoudige woorden uit te leggen of in een andere taal te vertalen, ook in samenwerking met andere leerlingen;
  • inzicht krijgen in het feit dat talen onderdeel zijn van de identiteit van henzelf en van de ander en dat dit bijdraagt aan wie ze zijn.

Leerlingen breiden hun meertaligheid uit en leren die doelgericht in te zetten. Ze krijgen inzicht in associaties die talen kunnen oproepen en leren talen en hun sprekers met een open blik benaderen.

EMVT5.1 - Meertaligheid - Onderbouw VO

Fase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)

Leerlingen worden zich steeds meer bewust van de aanwezigheid van verschillende talen in de wereld en reflecteren op de associaties die talen kunnen oproepen. Ze vergelijken taalvarianten met elkaar, zoals Engels in Europa, Amerika en Australië, Frans in Afrikaanse landen of Spaans in Zuid-Amerikaanse landen. Leerlingen oefenen samen in het begrijpen van informatie in eenvoudige teksten, ook in talen die ze (nog) niet kennen. Daarbij maken ze gebruik van (woorden in) talen die ze met z’n allen kennen. Ze ontdekken dat kennis van een (eerste) taal kan helpen bij het leren van een andere taal, en dat uitleggen, vereenvoudigen, vertalen of hertalen de communicatie kan bevorderen. Leerlingen breiden hun (meer)talige repertoire uit afhankelijk van hun ontwikkelingsniveau. Ze krijgen zicht op welke talen belangrijk kunnen zijn voor hun toekomstplannen.

Kennis en vaardigheden

Leerlingen leren:

  • inzicht krijgen in talen en varianten van talen en culturen in Europa en in de wereld, en de associaties die ze oproepen;
  • een open, nieuwsgierige en respectvolle houding blijven ontwikkelen ten opzichte van talen, culturen en taalvarianten;
  • hun meertalige repertoire uitbreiden door in de meeste gevallen minstens twee talen naast hun eerste taal te leren;
  • gebruik maken van de talen uit hun meertalige repertoire om informatie te verkrijgen en over te brengen, ook in samenwerking met andere leerlingen;
  • hun eigen meertalige competentie inzetten om te bemiddelen door bijvoorbeeld te schakelen tussen talen bij communicatieproblemen in eenvoudige gesprekken tussen sprekers van verschillende talen;
  • omgaan met sprekers van verschillende talen en taalvarianten en hun taalidentiteit met een open blik te benaderen.

In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina.

Het leergebied Engels / MVT doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.

EMVT5.1 - Meertaligheid - Aanbevelingen Bovenbouw VO

Aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs

In de bovenbouw blijven leerlingen een open, nieuwsgierige en respectvolle houding ontwikkelen ten opzichte van meertaligheid in de samenleving. Ze verdiepen zich in het belang van meertaligheid voor hun eigen vervolgstudie of werk, de arbeidsmarkt en de Nederlandse economische, sociaal-maatschappelijke en politieke context. Leerlingen maken vorderingen in de beheersing van twee of meer talen naast hun eerste taal en in het ontwikkelen van hun meertalige competentie.

Aanbevelingen

  • Nodig leerlingen uit om de status en het gebruik van talen en varianten van talen in verschillende landen en regio’s in historisch en socio-cultureel perspectief te analyseren om de waarden waarmee ze worden geassocieerd te verklaren, stereotyperingen en vooroordelen te herkennen en daarbij kritische vragen te stellen.
  • Help leerlingen in alle onderwijssectoren een open, nieuwsgierige en respectvolle houding te blijven ontwikkelen ten aanzien van meertaligheid.
  • Stimuleer leerlingen hun meertalige repertoire verder te ontwikkelen en uit te breiden.
  • Stimuleer leerlingen om hun eigen meertalige competentie in te zetten om informatie te verkrijgen en over te brengen over steeds meer onderwerpen en in verschillende contexten, afhankelijk van hun taalniveau. Te denken valt aan parallelle vertalingen van tijdschriftartikelen of aan het overbrengen van een boodschap uit documenten in verschillende talen.
  • Stel leerlingen bloot aan meertalige situaties en stimuleer ze om hun gebruik van de doeltaal aan te passen bij de taalkennis van de andere spreker om mogelijke communicatieproblemen weg te nemen en de communicatie te bevorderen.
  • Zorg in alle onderwijssectoren voor nauwe afstemming met de leergebieden Nederlands en burgerschap. Onderzoek daarbij in hoeverre er voor meertaligheid gezamenlijke of op elkaar afgestemde eindtermen ontwikkeld kunnen worden.

EMVT5.1 - Meertaligheid - Aanbevelingen Bovenbouw VO

Aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs

In de bovenbouw blijven leerlingen een open, nieuwsgierige en respectvolle houding ontwikkelen ten opzichte van meertaligheid in de samenleving. Ze verdiepen zich in het belang van meertaligheid voor hun eigen vervolgstudie of werk, de arbeidsmarkt en de Nederlandse economische, sociaal-maatschappelijke en politieke context. Leerlingen maken vorderingen in de beheersing van twee of meer talen naast hun eerste taal en in het ontwikkelen van hun meertalige competentie.

Aanbevelingen

  • Nodig leerlingen uit om de status en het gebruik van talen en varianten van talen in verschillende landen en regio’s in historisch en socio-cultureel perspectief te analyseren om de waarden waarmee ze worden geassocieerd te verklaren, stereotyperingen en vooroordelen te herkennen en daarbij kritische vragen te stellen.
  • Help leerlingen in alle onderwijssectoren een open, nieuwsgierige en respectvolle houding te blijven ontwikkelen ten aanzien van meertaligheid.
  • Stimuleer leerlingen hun meertalige repertoire verder te ontwikkelen en uit te breiden.
  • Stimuleer leerlingen om hun eigen meertalige competentie in te zetten om informatie te verkrijgen en over te brengen over steeds meer onderwerpen en in verschillende contexten, afhankelijk van hun taalniveau. Te denken valt aan parallelle vertalingen van tijdschriftartikelen of aan het overbrengen van een boodschap uit documenten in verschillende talen.
  • Stel leerlingen bloot aan meertalige situaties en stimuleer ze om hun gebruik van de doeltaal aan te passen bij de taalkennis van de andere spreker om mogelijke communicatieproblemen weg te nemen en de communicatie te bevorderen.
  • Zorg in alle onderwijssectoren voor nauwe afstemming met de leergebieden Nederlands en burgerschap. Onderzoek daarbij in hoeverre er voor meertaligheid gezamenlijke of op elkaar afgestemde eindtermen ontwikkeld kunnen worden.

Op de hoogte blijven?

Meld je nu aan en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en het laatste nieuws rondom het landelijk curriculum.