Voorstellen voor een herzien curriculum

Leraren en schoolleiders hebben voorstellen gedaan voor de herziening van het curriculum van het basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs.

Deze voorstellen beschrijven de benodigde kennis en vaardigheden voor alle leerlingen. Dit zijn nog geen lesmethodes. Op basis van deze voorstellen kunnen de wettelijke kerndoelen en eindtermen worden herzien. Over hoe dat gebeurt hebben de PO-Raad, VO-raad, de Algemene Onderwijsbond, CNV Onderwijs, de Algemene Vereniging Schoolleiders, de Federatie van Onderwijsvakorganisaties, LAKS en Ouders & Onderwijs (gezamenlijk: de Coördinatiegroep) een advies geschreven aan de minister.

De leraren en schoolleiders zijn uitgegaan van het huidige onderwijsstelsel, de huidige onderwijstijd en de huidige vakken en profielen. In de voorstellen zijn de huidige leergebieden aangevuld met Burgerschap en Digitale geletterdheid. De voorstellen voor een actueel curriculum dragen bij aan:

• Beperken van overladenheid

  Leraren moeten jaarlijks te veel lesstof behandelen binnen de beschikbare tijd. Regelmatig werden nieuwe thema’s aan het curriculum toegevoegd, zonder dat andere onderdelen geschrapt worden. Hierdoor is, met name in het primair onderwijs, overladenheid ontstaan.

  Eén van de doelstellingen van Curriculum.nu is de overladenheid van het curriculum te beperken. De leraren en schoolleiders zijn in hun voorstellen uitgegaan van een curriculum van maximaal 70% van de huidige onderwijstijd. Hierdoor hebben scholen meer tijd en ruimte voor een schooleigen aanbod, dat aansluit bij de eigen schoolvisie en leerlingen.

  De leraren en schoolleiders in de ontwikkelteams hebben, vanuit literatuur en gevoed door adviezen van de vakexperts en Adviesgroep, zorgvuldige afwegingen gemaakt in wat relevant is voor alle leerlingen ter voorbereiding op hun toekomstige leven. Daarbij is input en feedback volop gebruikt, maar er zijn ook scherpe keuzes gemaakt om die overladenheid tegen te gaan.

  Naast deze scherpe keuzes zijn de voorstellen zo concreet uitgewerkt. Om leraren meer houvast te geven, duidelijker te maken wat daadwerkelijk verplicht is en wat niet.

  De Coördinatiegroep wil de voorstellen in de volgende fase op een aantal scholen uitproberen. Zo kan in de onderwijspraktijk uitgeprobeerd worden of de voorstellen in omvang en niveau haalbaar zijn. Dit is ook van invloed op de overladenheid.

• Soepele overgangen voor leerlingen

  Vakken en programmaonderdelen in het huidige curriculum zijn los van elkaar vernieuwd, waarbij er niet of nauwelijks gelet is op doorlopende leerlijnen of aanpalende vakken. Kerndoelen in het primair onderwijs en voortgezet onderwijs zijn apart van elkaar ontwikkeld. Engels in het primair onderwijs sluit bijvoorbeeld niet goed aan op het vak in de onderbouw van het voortgezet onderwijs.

  Met deze curriculumherziening worden primair en voortgezet onderwijs integraal en in samenhang herzien. Met het voorstel van de ontwikkelteams kunnen de kerndoelen en eindtermen straks zo geformuleerd worden dat de overgangen voor leerlingen soepeler worden en beter aansluiten bij het vervolgonderwijs. De opbrengsten van de leraren en schoolleiders vormen de basis van die doorlopende leerlijn. Voor de aansluiting op de voorschoolse periode en het vervolgonderwijs is afgestemd met voorschoolse organisaties en vervolgonderwijs.

• Samenhang binnen en tussen vakken en leergebieden

  Het huidige curriculum bestaat uit onduidelijke kerndoelen en kleine versnipperde eindtermen. Het is onevenwichtig en overladen, zonder samenhang tussen de verschillende vakgebieden en onderwijssectoren. Bepaalde onderwerpen worden in meerdere leerjaren in uiteenlopende vakken verschillend behandeld. De termen en definities verschillen bovendien van vak tot vak en binnen een vak tussen het primair en voortgezet onderwijs.

  De samenhang wordt met deze herziening verbeterd, waarbij de vakken en vakkenstructuur niet worden aangepast. De voorstellen van de leergebieden zijn zo opgesteld dat ze zowel binnen het leergebied samenhangen, als met andere leergebieden samenhangen.

  Binnen elk leergebied laten de grote opdrachten (essenties van het leergebied) de verbinding zien tussen de bouwstenen van kennis en vaardigheden. De bouwstenen per leergebied vormen een integraal geheel. Deze samenhang wordt inzichtelijk gemaakt in de toelichting bij de opbrengsten per leergebied.

  Ook de samenhang tussen de leergebieden is uitgewerkt. Per leergebied is aangegeven hoe de opbrengsten samenhangen met andere leergebieden. Ook zijn er enkele bouwstenen die gezamenlijk zijn uitgewerkt. Er zijn bouwstenen die (deels) een gemeenschappelijke inhoud bevatten en er zijn bouwstenen die elkaar aanvullen vanuit het perspectief van het leergebied. Dit is te lezen in de totale voorstellen per leergebied (in PDF) en in de uitwerking van de bouwstenen op deze website.

  In alle leergebieden komen de mondiale thema’s terug: duurzaamheid, technologie, globalisering en gezondheid. En de brede vaardigheden die belangrijk zijn voor het toekomstige werken en leven van leerlingen.

• Kerncurriculum met meer ruimte voor eigen schoolaanbod

  Het huidige curriculum is overladen en biedt scholen nauwelijks ruimte voor eigen keuzes. De voorstellen van de leraren en schoolleiders leiden daarom tot een compact kerncurriculum voor alle leerlingen in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs (70% van de huidige onderwijstijd). Het kerncurriculum biedt alle leerlingen dezelfde kansen en mogelijkheden. Tegelijkertijd krijgt de school met een compacter kerncurriculum meer ruimte voor een schoolspecifiek onderwijsaanbod (30%).

  De ontwikkelteams hebben afwegingen gemaakt in wat relevant is voor alle leerlingen ter voorbereiding op hun toekomstige leven. Daarbij is input en feedback volop benut, maar er zijn ook keuzes gemaakt om het curriculum compact te houden. Wanneer de voorstellen beproefd worden in de praktijk kan de omvang van de bouwstenen en het te bereiken niveau van de beheersing worden vastgesteld (zie ook overladenheid).  

• Balans in de hoofddoelen van het onderwijs

  Van oudsher vormen kwalificatie, persoonsvorming en socialisering de hoofddoelen van het onderwijs. Scholen werken vanuit hun eigen identiteit en onderwijsvisie aan deze brede opdracht. De laatste jaren is er nadruk verschoven naar kwalificatie. Met deze voorstellen willen de leraren en schoolleiders de balans tussen kwalificatie, persoonsvorming en socialisering herstellen.

  Hierbij hebben zij van de Tweede Kamer de opdracht gekregen om weg te blijven van onderwerpen die de vrijheid van inrichting van scholen raken of de uitwerking te beperken tot wat leerlingen moeten kennen en kunnen. Daarom zijn de ontwikkelteams terughoudend geweest in hun uitwerking van persoonsvorming (zie ook deze constatering in de OECD-analyse van de voorstellen).