Titel van de bouwsteen | Primair onderwijs | Onderbouw VO | Bovenbouw VO | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Leren bewegen BS1.1/2.1/8.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BS1.1/2.1/8.1 - Leren bewegenLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangDe bouwsteen Leren bewegen hangt samen met: Burgerschap 5.1 over Diversiteit en inclusie en 6.1 over Solidariteit
Burgerschap 11 over Denk en handelwijzen (11.3 - Handelingsperspectief)
Kunst & Cultuur 2.1 over Artistieke technieken en vaardigheden en 3.1 over Artistieke expressie
De beide leergebieden zijn zo complementair aan elkaar. BS1.1/2.1/8.1 - Leren bewegen - ToelichtingAlgemeenDe bouwsteen Leren bewegen verwijst naar en is de uitwerking van de volgende grote opdrachten:
Er is gekozen voor een ordening in beweeguitdagingen om een doorlopende leerlijn van het primair onderwijs naar eind voortgezet onderwijs te creëren. Door de beweeguitdagingen als uitgangspunt te nemen, kan er gezorgd worden voor een zo breed mogelijke introductie in de beweeg- en sportcultuur. Hierdoor is er voor actuele sport- en beweegactiviteiten een plaats in het curriculum. Er is samenhang met de bouwstenen Gezond bewegen, Bewegen betekenis geven, Bewegen regelen, Samen bewegen en Beweegcontexten verbinden. In onderstaand schema zijn de verschillende beweeguitdagingen beschreven, gekoppeld aan een overkoepelend thema en voorzien van een doorlopende leerlijn die per beweeguitdaging aan de hand van uiteenlopende criteria wordt uitgewerkt.
Opbouw doorlopende leerlijnOm een opbouw te creëren in doorlopende leerlijnen is ervoor gekozen om zowel in het primair onderwijs als in het voortgezet onderwijs het onderwijs te ordenen rond dezelfde beweeguitdagingen. Elke doorgaande leerlijn wordt gekenmerkt door één centrale beweeguitdaging. Het op een passend niveau aanbieden van een beweeguitdaging is een verantwoordelijkheid van de leraar. De leraar kan die complexiteit binnen de doorlopende leerlijnen beïnvloeden door een verandering aan te brengen in de taak (te denken valt aan spelregels en beweegopdrachten) en de context (te denken valt aan spelmaterialen, veldgrootte, accenten in het speelvlak of aanpassingen aan het arrangement). Deze aanpassingen dienen gedaan te worden passend bij de kenmerken van de leerlingen (te denken valt aan niveau, leeftijd, fysieke eigenschappen). Het niveau van elke leerling is leidend en niet de leeftijd of de groep waarin deze leerling zit. Op deze wijze kan elke leerling binnen zijn eigen mogelijkheden deelnemen. Brede vaardighedenDeze set bouwstenen heeft samenhang met meerdere brede vaardigheden. Er gaat specifieke aandacht naar: Zelfregulering:
Samenwerken:
Samenhang met andere leergebiedenEr is samenhang met het leergebied Kunst & Cultuur bij het thema bewegen op muziek. Bij het leergebied Bewegen & Sport staat vooral het bewegen op het tempo en het ritme centraal, terwijl bij het leergebied Kunst & Cultuur verschillende ‘artistieke technieken en vaardigheden’, ‘artistieke expressie’ en de betekenis van het bewegen wordt aangeboden. Ze zijn daarom complementair aan elkaar. Mondiale thema’sBijdrage aan gezondheid. |
Leerlingen leren binnen hun eigen mogelijkheden beter deelnemen aan veel nieuwe én bekende activiteiten rond beweeguitdagingen die afgeleid zijn van de actuele beweegcultuur. BS1.1/2.1/8.1 - Leren bewegen - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw hebben vrijwel alle leerlingen een natuurlijke bewegingsdrang. De leerlingen leren in korte tijd veel nieuwe activiteiten en leren beter deel te nemen aan bekende activiteiten. De diverse beweeguitdagingen dienen passend binnen de eigen mogelijkheden van de individuele leerling aan bod te komen. Een gevarieerd aanbod is in deze fase van groot belang. Op deze wijze doen de leerlingen veel ervaringen op die in een later stadium helpen bij het maken van persoonlijke keuzes. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren: Balanceren
Glijden en Rijden
Gymnastisch springen
Klimmen
Zwaaien
Draaien
Inblijven & uitmaken
Mikken
Jongleren
Passeren en onderscheppen
Werpen en wegspelen
Hardlopen
Atletisch springen
Stoeien
Bewegen op muziek
Drijven en verplaatsen
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingOok in de bovenbouw van het po hebben de leerlingen meestal een grote bewegingsdrang. De beweegactiviteiten worden complexer waarbij verschillende beweeguitdagingen worden gecombineerd. In deze fase is het van belang dat leerlingen zich ontwikkelen in een breed aanbod van activiteiten. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren: Balanceren
Glijden en rijden
Gymnastisch springen
Klimmen
Zwaaien
Draaien
Inblijven & uitmaken
Mikken
Jongleren
Over en weer inplaatsen
Passeren en onderscheppen
Werpen en wegspelen
Hardlopen
Atletisch springen
Stoeien
Treffen
Bewegen op muziek
Fitheid
Drijven en verplaatsen
|
Leerlingen leren beweegactiviteiten die steeds meer herkenbaar verwijzen naar de actuele beweegcultuur. Het aanbod sluit zoveel mogelijk aan bij de motivatie van de leerlingen. BS1.1/2.1/8.1 - Leren bewegen - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het vo sluiten de gekozen beweegactiviteiten steeds meer aan bij de actuele beweegactiviteiten in de beweegcultuur. De verschillen tussen leerlingen zijn steeds groter en zichtbaarder. Het is belangrijk leerlingen te blijven motiveren voor bewegen en sport. Aansluiten bij de basisbehoeften autonomie, betrokkenheid en competentie van de leerlingen speelt hierbij een rol. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren: Balanceren
Glijden en rijden
Gymnastisch springen
Klimmen
Zwaaien
Draaien
Inblijven & uitmaken
Mikken
Jongleren
Over en weer inplaatsen
Passeren en onderscheppen
Werpen en wegspelen
Hardlopen
Atletisch springen
Stoeien
Treffen
Bewegen op muziek
Fitheid
Drijven en verplaatsen
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Bewegen & Sport doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BS1.1/2.1/8.1 - Leren bewegen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL)* en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
* Deze aanbevelingen zijn in beginsel niet bedoeld voor de beroepsgerichte profiel- en keuzevakken. Dat gaat in dit verband met name om Ondersteuning bij sport- en bewegingsactiviteiten (1628) en Voeding en beweging (1913). Bij een mogelijke herziening van de examenprogramma’s voor deze vakken ligt het wel voor de hand om die examenprogramma’s ook te spiegelen aan deze aanbevelingen voor de bovenbouw. |
BS1.1/2.1/8.1 - Leren bewegen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL)* en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
* Deze aanbevelingen zijn in beginsel niet bedoeld voor de beroepsgerichte profiel- en keuzevakken. Dat gaat in dit verband met name om Ondersteuning bij sport- en bewegingsactiviteiten (1628) en Voeding en beweging (1913). Bij een mogelijke herziening van de examenprogramma’s voor deze vakken ligt het wel voor de hand om die examenprogramma’s ook te spiegelen aan deze aanbevelingen voor de bovenbouw. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gezond bewegen BS3.1/8.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BS3.1/8.2 - Gezond bewegenLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangDe bouwsteen Gezond bewegen hangt samen met: Mens & Natuur 2.1 over Gezondheid
Mens en Maatschappij 4.1 over Welzijn
BS3.1/8.2 - Gezond bewegen - ToelichtingAlgemeenDe bouwsteen Gezond bewegen verwijst naar en is de uitwerking van de volgende grote opdrachten:
De leerlingen leren binnen deze bouwsteen over veilig en verantwoord bewegen (onder andere de kans op blessures bij jezelf en anderen verkleinen), over de effecten van verschillende vormen van bewegen en over de relatie tussen bewegen en gezondheid in bredere zin. Zo raken leerlingen steeds beter in staat om zelf een actieve en gezonde leefstijl vorm te geven. Opbouw doorlopende leerlijnKenmerkend voor deze bouwsteen is dat er een duidelijke ontwikkeling is van onbewust naar bewust. Waar leerlingen in eerste instantie leren door te ervaren (onbewust), zal in latere fasen bewustwording een grotere rol spelen. Gaandeweg leren leerlingen de eigen mogelijkheden en grenzen kennen, keuzes maken en realistische doelen stellen ten aanzien van een actieve leefstijl. Bij dit alles zijn leerlingen eerst vooral gericht op zichzelf en de directe omgeving, in een later stadium wordt hun leefwereld groter en kijken zij ook naar de leefstijl van anderen en vergelijken zij zichzelf met anderen. Brede vaardighedenKritisch denken:
Zelfregulering:
Oriëntatie op jezelf:
Samenhang met andere leergebieden Het thema gezondheid is binnen Curriculum.nu een mondiaal thema. Binnen dit thema wordt gezondheid omschreven als ‘Een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet van louter het ontbreken van ziekte’ en ‘Het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’. De bouwsteen Gezond bewegen richt zich op de bijdrage die bewegen kan leveren aan het eigen welbevinden. Bij de leergebieden Mens & Maatschappij leren de leerlingen over andere aspecten van gezondheid dan actieve leefstijl. In de bouwsteen Welzijn leren de leerlingen over (maatschappelijke en persoonlijke) aspecten van welzijn en welbevinden. Gezondheid, met onder meer een actieve leefstijl die daaraan bijdraagt, maken daar deel van uit. Bij Mens & Natuur leren de leerlingen in de bouwsteen Gezondheid over voeding en leefstijl in relatie tot gezondheid. |
Leerlingen leren een positieve attitude t.a.v. gezond en veilig bewegen. Ze ervaren beweegactiviteiten met verschillende inspanningsniveaus en betrekken dat op zichzelf. BS3.1/8.2 - Gezond bewegen - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingGezond bewegen start met het beleven van plezier en het opdoen van succesvolle leerervaringen binnen de context van Bewegen & Sport. Dat vormt de essentiële basis voor een actieve leefstijl later. Kennis en vaardighedenVeilig en verantwoord bewegen Leerlingen leren:
Intensief bewegen Leerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingKenmerkend voor deze fase is dat de leerlingen gericht naar zichzelf kijken. Leerlingen kunnen in deze fase een positieve attitude ontwikkelen ten aanzien van veilig en gezond bewegen. Door te reflecteren op hun ervaringen maken leerlingen bewuster kennis met verschillende inspanningsniveaus en leren hier een waardering aan te geven. Verder worden leerlingen zich bewust van de relatie tussen een actieve leefstijl en gezondheid. Kennis en vaardighedenVeilig en verantwoord bewegen Leerlingen leren:
Intensief bewegen Leerlingen leren:
|
Leerlingen leren hun eigen mogelijkheden kennen, keuzes maken en doelen stellen ten aanzien van een actieve leefstijl. Ze leren de relatie aan te geven tussen beweegsituaties en gezondheid. BS3.1/8.2 - Gezond bewegen - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn deze fase wordt de bewustwording vergroot. Voorkeuren voor o.a. bepaalde inspanningsniveaus worden verder ontwikkeld. Leerlingen leren hun eigen grenzen beter kennen, maken keuzes en stellen vervolgens realistische doelen ten aanzien van een actieve leefstijl. Daarnaast kunnen de leerlingen van beweegsituaties, waar zij aan deelnemen of naar kijken, aangeven in hoeverre een relatie met gezondheid een rol speelt. Hiervoor is kennis over gezondheid en actieve leefstijl nodig. Kennis en vaardighedenVeilig en verantwoord bewegen Leerlingen leren:
Intensief bewegen Leerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Bewegen & Sport doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BS3.1/8.2 - Gezond bewegen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
BS3.1/8.2 - Gezond bewegen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bewegen betekenis geven BS4.1/8.3 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BS4.1/8.3 - Bewegen betekenis gevenLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangBouwsteen Bewegen betekenis geven hangt samen met: Burgerschap 4.1 over Identiteit
Burgerschap 11 over Denk en handelwijzen (11.6 Affectieve empathie en 11.7 Cognitieve empathie)
Mens en Maatschappij 6.1 over Mensbeeld en identiteit
BS4.1/8.3 - Bewegen betekenis geven - ToelichtingAlgemeenDe bouwsteen Bewegen betekenis geven verwijst naar en is de uitwerking van de volgende grote opdrachten:
Identiteit verwijst naar dat wat een persoon definieert en onderscheidt. In de context van bewegen en sport gebruiken we de term ‘beweegidentiteit’. Beweegidentiteit is wat een persoon definieert als beweger en wat hem daarin van anderen onderscheidt. De beweegidentiteit wordt in allerlei contexten gevormd, zoals op pleintjes, de sportvereniging, met vrienden, in competitieverband, et cetera. Beweegidentiteit wordt grotendeels onbewust gevormd door ervaringen die leerlingen opdoen. Succeservaringen hebben een positieve invloed op hoe leerlingen ten opzichte van bewegen staan. De school biedt de mogelijkheid om leerlingen kennis en vaardigheden mee te geven die hen helpen om deze identiteit bewust te vormen. De beweegidentiteit ligt niet vast, maar kan verschuiven per levensfase. Er is samenhang met alle andere bouwstenen. De bouwsteen bestaat uit drie vaardigheden die in een cyclisch proces aan bod komen:
Leerlingen verkennen hun eigen inbreng in beweegsituaties op drie manieren, namelijk in de breedte, in de diepte en door middel van reflectieve verkenning. Een verkenning in de breedte houdt in dat leerlingen op verschillende manieren kennismaken met nieuwe leerinhouden waar zij nog weinig tot niets van afweten. De verkenning in de diepte houdt in dat leerlingen een bepaalde leerinhoud vaker uitproberen op basis van eigen keuzes en in verschillende beweegcontexten binnen en buiten het leergebied Bewegen & Sport. Wanneer leerlingen deze cycli een aantal malen hebben doorlopen, kan er een reflectieve verkenning over het geheel van beweegsituaties plaatsvinden. Leerlingen leren via deze cyclus voor welke beweegsituatie(s) zij een voorkeur hebben en wat bij hen past. Zo vormen de leerlingen bewust(er) een eigen beweegidentiteit. Opbouw doorlopende leerlijnDe doorlopende leerlijn van deze bouwsteen zit in de toenemende complexiteit van de beweegsituatie(s) die de leerlingen verkennen, waarop zij reflecteren en waarin zij keuzes maken. In eerste instantie zal dat vooral aanbodgestuurd zijn en nog tamelijk onbewust. Naarmate zij verder in dit proces zijn, worden zij ook uitgedaagd om zich actief op te stellen in dit proces en zelf (bewuste) keuzes te maken met betrekking tot bewegen en sport, waardoor de leerlingen de cyclus steeds meer bewust zullen doorlopen. Brede vaardighedenDeze bouwsteen gaat over de vorming van identiteit. Aspecten uit de brede vaardigheden Oriëntatie op jezelf en Zelfregulering zijn relevant voor het leergebied Bewegen & Sport. Oriëntatie op jezelf:
Zelfregulering:
Samenhang met andere leergebiedenHet begrip identiteit wordt ook gebruikt in andere leergebieden. Bij het leergebied Mens & Maatschappij leren de leerlingen in de bouwsteen ‘Mensbeeld en identiteit’ over het begrip identiteit vanuit het perspectief van persoonlijke identiteit, sociale identiteit en collectieve identiteit. Bij het leergebied Burgerschap leren de leerlingen in de bouwsteen ‘identiteit’ vanuit een breder perspectief over identiteit. |
Leerlingen ontwikkelen hun beweegidentiteit eerst vooral onbewust door te doen. Later wordt dat bewuster en neemt de invloed van anderen en van bewegen in verschillende contexten toe. BS4.1/8.3 - Bewegen betekenis geven - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingDe leerlingen verkennen middels speelse vormen verschillende beweegsituaties. De leerlingen blikken vooral terug op wat zij al wel en niet kunnen en hoe zij dit ervaren. Dit bepaalt mede of de leerlingen de activiteit (nogmaals) willen doen. Dit proces speelt zich in deze fase voornamelijk onbewust af. Doordat leerlingen samen bewegen, zien zij hoe andere leerlingen bewegen en dit kan prikkelen om zelf ook iets nieuws uit te proberen. Kennis en vaardighedenVerkennen Leerlingen leren:
Reflecteren Leerlingen leren:
Kiezen Leerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase komen leerlingen nieuwe en bekende beweegsituaties tegen, met daarin een grotere diversiteit aan aspecten van beweegcontexten. Leerlingen leren daarbij reflecteren op wat het betekent als je iets wel of niet goed kunt, een beweegsituatie leuk of niet leuk vindt, hoe je daar mee om kan gaan en hoe dat de keuzes die je maakt beïnvloedt. Bij het waarderen en kiezen van een activiteit speelt niet alleen de eigen ervaring een rol, maar ook de keuze van ‘de ander’. Kennis en vaardighedenVerkennen Leerlingen leren:
Reflecteren Leerlingen leren:
Kiezen Leerlingen leren:
|
Leerlingen verkennen hun eigen beweegmotieven en voorkeuren door deel te nemen aan bewegen in diverse contexten. Afhankelijkheid van groepsnormen speelt daarbij een grote rol. BS4.1/8.3 - Bewegen betekenis geven - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingLeerlingen proberen in deze fase antwoord te vinden op vragen over wie zij zijn, waar ze voor staan en waarvoor ze willen gaan. Zij verkennen verschillende persoonlijke beweegmotieven, zoals sporten voor de show, sporten voor de kick of om je eigen grenzen te verleggen. Er wordt steeds meer vanuit de beweegvraag van de leerlingen geredeneerd. Een individu kan meerdere motieven naast elkaar hebben en kan hierin ook snel wisselen. Leerlingen maken daar een voorlopige keuze in. Bij het waarderen van deze motieven spelen maatschappelijke normen en sociale druk (groepsnormen) een grote rol. Kennis en vaardighedenVerkennen Leerlingen leren:
Reflecteren Leerlingen leren:
Kiezen Leerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Bewegen & Sport doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BS4.1/8.3 - Bewegen betekenis geven - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
BS4.1/8.3 - Bewegen betekenis geven - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bewegen regelen BS5.1/8.4 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BS5.1/8.4 - Bewegen regelenLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangBouwsteen Bewegen regelen hangt samen met: Burgerschap 2.1 over Macht en inspraak
Burgerschap 11 over Denk en handelwijzen (11.2 Overleg en conflicthantering en 11.3 - Handelingsperspectief)
BS5.1/8.4 - Bewegen regelen - ToelichtingAlgemeenDe bouwsteen Bewegen regelen verwijst naar en is de uitwerking van de volgende grote opdrachten:
Leerlingen leren bij bewegen en sport hoe ze met elkaar een beweegactiviteit kunnen opstarten, op gang houden en afronden. Dit zorgt ervoor dat leerlingen ook buiten de lessen bewegen en sport beweegactiviteiten en bewegen kunnen opstarten, op gang houden en afronden. Onderdelen binnen deze bouwsteen zijn het inrichten, aanpassen en opruimen van beweegarrangementen, maar ook welke regels en afspraken nodig zijn om een beweegactiviteit uit te kunnen voeren. De leerlingen leren regelende rollen te vervullen zoals hulpverlenen, instrueren, organiseren en ontwerpen, coachen en begeleiden. Er is samenhang met alle bouwstenen (Leren bewegen, Gezond bewegen, Bewegen betekenis geven, Samen bewegen en Beweegcontexten verbinden). Opbouw doorlopende leerlijnDe opbouw van de doorlopende leerlijn kent vier aspecten, namelijk de omgang met het materiaal en het arrangement, het toepassen van regels en afspraken, het begeleiden van het bewegen en het begeleiden van beweegactiviteiten. Materiaal & Arrangementen:
Regels & Afspraken:
Begeleiden van bewegen:
Begeleiden van beweegactiviteiten:
Brede vaardighedenCommuniceren:
Samenwerken:
Samenhang met andere leergebiedenLeerlingen leren het belang van regels en afspraken om samen te bewegen. Ook leren zij dat er verschillende taken en rollen zijn. Niet alleen bij samen bewegen, maar in de hele maatschappij zijn er regels, taken en rollen om samen te kunnen leven. Bij het leergebied Burgerschap wordt de bouwsteen Bewegen regelen gezien als belangrijke praktische context om de kennis en vaardigheden van de bouwstenen Vrijheid en gelijkheid en Macht en inspraak te oefenen. |
Leerlingen leren de aangeboden beweegactiviteiten met aangereikte regels en afspraken zelfstandig op gang brengen, houden en afronden. Zij verkennen daarbij het functioneren in meerdere rollen. BS5.1/8.4 - Bewegen regelen - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase staat centraal dat de leerlingen eenvoudige beweegactiviteiten met aangereikte (spel)regels en afspraken onder begeleiding op gang kunnen brengen, houden en afronden. Hierbij kunnen ze bijvoorbeeld helpen met het klaarleggen, terugleggen en opruimen van kleine materialen. Kennismaken met verschillende taken binnen beweegactiviteiten komt aan de orde om de activiteit op gang te houden. Kennis en vaardighedenMateriaal & Arrangementen Leerlingen leren:
Regels & Afspraken Leerlingen leren:
Begeleiden van bewegen Leerlingen leren:
Begeleiden van beweegactiviteiten Leerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase staat centraal dat de leerlingen complexere beweegactiviteiten met aangereikte (spel)regels en afspraken zelfstandig op gang kunnen brengen, houden en afronden. Ze maken kennis met het klaarleggen van de materialen en het verplaatsen van toestellen. Het uitvoeren van verschillende rollen binnen beweegactiviteiten wordt zelfstandiger. Leerlingen helpen andere leerlingen in hun bewegen tijdens complexere beweegactiviteiten. Zij verkennen ook rollen om een activiteit op gang te houden; het leiden van een spel en het helpen van anderen door middel van manueel hulpverlenen of instrueren en coachen. Kennis en vaardighedenMateriaal & Arrangementen Leerlingen leren:
Regels & Afspraken Leerlingen leren:
Begeleiden van bewegen Leerlingen leren:
Begeleiden van beweegactiviteiten Leerlingen leren:
|
De leerlingen leren complexere beweegactiviteiten zelfstandig op gang te brengen, te houden en af te ronden. Zij hebben zelf meer invloed op regels en afspraken en de taken en rollen worden complexer. BS5.1/8.4 - Bewegen regelen - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn deze fase staat centraal dat de leerlingen complexere beweegactiviteiten met aangereikte (spel)regels en afspraken zelfstandig op gang kunnen brengen, op gang kunnen houden en kunnen afronden. De rollen en taken die er zijn, zijn complexer dan fase 1 en 2. Kennis en vaardighedenMateriaal & Arrangementen Leerlingen leren:
Regels & Afspraken Leerlingen leren:
Begeleiden van bewegen Leerlingen leren:
Begeleiden van beweegactiviteiten Leerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Bewegen & Sport doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BS5.1/8.4 - Bewegen regelen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
BS5.1/8.4 - Bewegen regelen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Samen bewegen BS6.1/8.5 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BS6.1/8.5 - Samen bewegenLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangBouwsteen Samen bewegen hangt samen met: Burgerschap 2.1 over Macht en inspraak
Burgerschap 11 over Denk en handelwijzen (11.2 Overleg en conflicthantering, 11.6 Affectieve empathie en 11.7 Cognitieve empathie)
Mens en Maatschappij 7.2 over Samenwerking en conflict
Nederlands 1.2 over Interactie ten behoeve van taal- en denkontwikkeling
Nederlands 5.1 over Doelgericht communiceren
BS6.1/8.5 - Samen bewegen - ToelichtingAlgemeenDe bouwsteen Samen bewegen verwijst naar en is de uitwerking van de volgende grote opdrachten:
Bij het deelnemen aan beweegactiviteiten is communiceren, sociaal vaardig zijn en samenwerken van groot belang. In deze bouwsteen komen de verschillende onderdelen van de brede vaardigheid Manieren van omgaan met anderen expliciet terug. Het ontwikkelen van omgangsbekwaamheid is verweven met het proces van leren deelnemen aan beweegactiviteiten. Er is samenhang met de bouwstenen Beter leren bewegen, Bewegen regelen en Beweegcontexten verbinden. Opbouw doorlopende leerlijnDe kennis en vaardigheden in deze bouwsteen zijn onderverdeeld in drie groepen, namelijk communiceren, sociaal vaardig worden en samenwerken. De doorlopende leerlijn is zichtbaar op verschillende manieren, van eenvoudig naar complex, van een homogene groep naar een heterogene groep en van gericht zijn op jezelf maar ook gericht zijn op anderen. Brede vaardighedenIn deze bouwsteen komen de manieren van omgaan met anderen binnen de specifieke context van bewegen en sport aan bod. Manieren van omgaan met anderen is de verzamelnaam voor de brede vaardigheden communiceren, samenwerken en sociale en culturele vaardigheden. Aspecten van deze brede vaardigheden, relevant voor het leergebied Bewegen & Sport, zijn: Communiceren in beweegsituaties:
Sociaal vaardig worden in beweegsituaties:
Samenwerken in beweegsituaties:
Samenhang met andere leergebiedenBinnen andere leergebieden wordt (impliciet) gewerkt aan de brede vaardigheden die vallen onder manieren van omgaan met elkaar. De eigenheid van elk leergebied zorgt echter voor de specifieke aard van deze brede vaardigheden. Zo ook voor het leergebied Bewegen & Sport. De manier waarop binnen elk leergebied wordt gewerkt aan deze brede vaardigheden is complementair. Bij het leergebied Burgerschap wordt de bouwsteen Samen bewegen gezien als belangrijke praktische context om de kennis en vaardigheden van de bouwstenen Vrijheid en gelijkheid en Macht en inspraak te oefenen. Bij het leergebied Nederlands leren leerlingen in de bouwsteen Interactie ten behoeve van taal- en denkontwikkeling over het gebruik van vaktaal. Bij het leergebied Mens & Maatschappij leren de leerlingen in de bouwsteen Samenwerking en conflict over conflicten en samenwerken op allerlei schaalniveaus. Mondiale thema'sDe vaardigheden die leerlingen in deze bouwsteen leren, dragen bij aan het sociaal welbevinden. Dit is een belangrijk onderdeel van het mondiale thema Gezondheid. |
Leerlingen worden zich bewust van hun eigen rol en gedrag en dat van anderen in beweegsituaties. Zij leren hun eigen (on)mogelijkheden en die van anderen accepteren en daarmee om te gaan. BS6.1/8.5 - Samen bewegen - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase maken leerlingen kennis met samen bewegen. In het begin is het nog vaak naast elkaar, maar later ook met elkaar of tegen elkaar. Tijdens dit proces leren kinderen op welke wijze ze de emoties die tijdens het bewegen opkomen kunnen tonen. Daarnaast ervaren en leren kinderen hoe je in bewegingssituaties rekening houdt met anderen. Kennis en vaardighedenCommuniceren in beweegsituaties Leerlingen leren:
Sociaal vaardig worden in beweegsituaties Leerlingen leren:
Samenwerken in beweegsituaties Leerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase worden de beweegactiviteiten steeds complexer. Tegelijkertijd beginnen kinderen zich bewust te worden van hun eigen rol/gedrag en de rol/het gedrag van anderen. Leerlingen leren (on)mogelijkheden van zichzelf en anderen accepteren. Leerlingen leren in deze fase (zich) een plek te verwerven in diverse sociale groepen en verbanden. Kennis en vaardighedenCommuniceren in beweegsituaties Leerlingen leren:
Sociaal vaardig worden in beweegsituaties Leerlingen leren:
Samenwerken in beweegsituaties Leerlingen leren:
|
Leerlingen leren beter omgaan met anderen in beweegsituaties. Die worden steeds complexer omdat de verschillen tussen deelnemers toenemen en ze zich meer richten op, met en tegen elkaar. BS6.1/8.5 - Samen bewegen - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn deze fase wordt het sociale aspect van bewegen belangrijker, omdat de beweegsituaties zich steeds vaker zullen richten op met elkaar en tegen elkaar. Kinderen zijn zich steeds meer bewust van hun eigen vaardigheden/rol/motivatie en die van anderen. Verschillen worden steeds zichtbaarder en het belang om daar goed mee om te gaan, wordt groter. Kennis en vaardighedenCommuniceren in beweegsituaties Leerlingen leren:
Sociaal vaardig worden in beweegsituaties Leerlingen leren:
Samenwerken in beweegsituaties Leerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Bewegen & Sport doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BS6.1/8.5 - Samen bewegen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
BS6.1/8.5 - Samen bewegen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Beweegcontexten verbinden BS7.1/8.6 - Lees de hele bouwsteenBS7.1/8.6 - Beweegcontexten verbindenLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangBS7.1/8.6 - Beweegcontexten verbinden - ToelichtingAlgemeenDe bouwsteen Beweegcontexten verbinden verwijst naar en is de uitwerking van de volgende grote opdrachten:
Binnen het leergebied Bewegen & Sport maken leerlingen (on)bewust kennis met een diversiteit aan beweegcontexten. Daarbij leren leerlingen kennis en vaardigheden die zij kunnen toepassen in beweegactiviteiten buiten de lessen en leren zij gaandeweg de verschillen tussen die contexten begrijpen. Aspecten van verschillende beweegcontexten buiten de lessen bewegen en sport kunnen input leveren voor het lesprogramma. Te denken valt aan: oefenen voor het schoolvoetbaltoernooi, voorbereiden op de plaatselijke 4-mijl loop of het organiseren van een instuif voor de buurtkinderen in de gymzaal. Er is sprake van wederzijdse beïnvloeding. Om een leven lang met plezier te kunnen bewegen, is het van belang dat leerlingen in verschillende beweegcontexten actief kunnen zijn. Daarom worden in de lessen bewegen en sport verbindingen gelegd met beweegcontexten buiten de school. Een beweegcontext kan variëren op de volgende aspecten:
Opbouw doorlopende leerlijnEen aantal punten is kenmerkend voor de doorlopende leerlijn binnen deze bouwsteen. Ten eerste maken leerlingen niet allemaal dezelfde ontwikkeling door in hun bewegen. Ze krijgen dus niet allemaal in dezelfde mate toegang tot alle mogelijke contexten waarin bewegen plaatsvindt. Ten tweede is er sprake van een steeds groter wordende leefwereld. Leerlingen krijgen, naarmate ze ouder worden, een uitgebreidere keuze aan contexten waarbinnen ze kunnen sporten en bewegen. Op deze contexten reflecteren ze steeds bewuster, naarmate ze ouder worden. Uiteindelijk zijn ze ook steeds beter in staat om eigen keuzes te maken in de vormgeving van de beweegcontext(en) die hun voorkeur hebben. Brede vaardighedenBij deze bouwsteen komt vooral kritisch denken aan de orde (manieren van denken en handelen) binnen de specifieke context van de lessen bewegen en sport. Dit aangezien in de fasering steeds meer verbinding gezocht wordt tussen verschillende bouwstenen en datgene dat buiten de lessen en buiten de school plaatsvindt. Aspecten van deze brede vaardigheid, relevant voor het leergebied Bewegen & Sport, zijn:
Samenhang met andere leergebiedenIn deze bouwsteen staat centraal dat menselijk handelen contextgebonden is. Dat zal binnen meerdere leergebieden aan de orde zijn, maar er is op dit punt geen samenhang met specifieke bouwstenen van andere leergebieden. |
Leerlingen leren over activiteiten die op straat, pleinen en speelveldjes worden gedaan of van sport zijn afgeleid. De beweegactiviteiten in deze contexten kennen hun eigen doel en regels. BS7.1/8.6 - Beweegcontexten verbinden - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingLeerlingen zien beweegmogelijkheden in hun directe omgeving (thuis en op school) en leren bij het leergebied Bewegen & Sport vaardigheden die ze daar kunnen toepassen. Verschillende aspecten van beweegactiviteiten die in de omgeving worden gedaan, komen terug in de lessen bewegen en sport. Door de wederkerige verbinding te maken tussen beweegsituaties binnen en buiten het leergebied, ontdekken leerlingen overeenkomsten en verschillen tussen contexten van bewegen. Op die manier worden ze meer bekwaam om buiten school te bewegen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren, voornamelijk ten aanzien van de aspecten wat, waar en met wie:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingLeerlingen oriënteren zich in deze leeftijd door veel uit te proberen. Ze gaan meer naar sportverenigingen waar ze trainen en wedstrijden spelen. Ook spelen leerlingen op pleinen en veldjes (naast de spellen met eigen regels) meer activiteiten die van de sport afgeleid zijn. Daarmee verkennen ze verschillende doelen (het waarom) om beweegactiviteiten uit te voeren. Op de aspecten van de beweegcontext wordt in deze fase meer gereflecteerd: “Wat houden deze aspecten precies in?”. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren, voornamelijk ten aanzien van de aspecten wat, waar, wie en waarom:
|
Leerlingen leren de verschillen in doel, regels en afspraken en deelnamemotieven tussen beweegactiviteiten in allerlei contexten kennen. BS7.1/8.6 - Beweegcontexten verbinden - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn deze fase gaat een deel van de leerlingen zich verder specialiseren in een bepaalde sport. De leefwereld van leerlingen wordt groter. Daarnaast krijgen doelen en persoonlijke deelnamemotieven meer betekenis. Het gaat daarbij om eigen motieven, maar ook om motieven van anderen. Verder maken leerlingen bewust kennis met organisatieverbanden, zoals georganiseerde, ongeorganiseerde of anders georganiseerde sport. Overeenkomsten en verschillen tussen bewegen en sport in de lessen en daarbuiten worden steeds duidelijker en leerlingen leren hierop te reflecteren en bewust keuzes te maken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren, ten aanzien van de aspecten wat, waar, wie, waarom en de wijze waarop:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Bewegen & Sport doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BS7.1/8.6 - Beweegcontexten verbinden - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
BS7.1/8.6 - Beweegcontexten verbinden - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsVoor het gemeenschappelijke vak voor alle leerlingen in de bovenbouw van alle sectoren:
Voor het keuze-examenvak LO2 in de bovenbouw van het vmbo (GT/TL) en het keuze-examenvak BSM in de bovenbouw van havo en vwo:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vrijheid en gelijkheid BU01.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU01.1 - Vrijheid en gelijkheidLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMens & Maatschappij 7.1 |
Leerlingen leren van, door en over de waarden van de democratische rechtsstaat. Dit begint met regels/afspraken in de eigen leefomgeving en breidt uit naar de publieke ruimte en samenleving. BU01.1 - Vrijheid en gelijkheid - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingOnderbouwleerlingen ervaren dat er in de omgang tussen mensen regels en afspraken bestaan over hoe met elkaar en met spullen om te gaan. Ze ontwikkelen inzicht in het belang van regels en afspraken om op een prettige manier samen te zijn. Daarbij is de eigen vrijheid begrensd door de vrijheid van de ander: iedereen heeft dezelfde rechten. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de PO-bovenbouw ervaren leerlingen dat de regels en afspraken in de directe leefomgeving van bijvoorbeeld de klas- en thuissituatie kunnen verschillen. Eveneens ontwikkelen leerlingen het inzicht dat ook in de bredere samenleving regels en afspraken gelden. Ze kunnen dit inzicht in verband brengen met de democratische rechtsstaat. Door oefening ontwikkelen leerlingen inzicht in de basiswaarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit en mogelijke spanning tussen deze basiswaarden. Zij leren dat de rechten die zij hebben voortkomen uit grondrechten, mensenrechten en kinderrechten. Zij leren tevens dat deze rechten niet voor iedereen in de wereld gewaarborgd zijn en gerespecteerd worden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen reflecteren op het functioneren van de democratische rechtsstaat en de betekenis daarvan in het leven van burgers; en oriënteren zich op basiswaarden en spanning daartussen. BU01.1 - Vrijheid en gelijkheid - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn het voortgezet onderwijs verdiepen leerlingen hun inzicht in de wording en werking van de democratische rechtsstaat en de betekenis daarvan in het leven van burgers. Tussen mensenrechten onderling en tussen de basiswaarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit en mensenrechten kan spanning ontstaan. Leerlingen in de onderbouw ontwikkelen de capaciteiten om deze spanning te duiden en krijgen inzicht in hun mogelijkheden om ervaren onrecht en ongelijkheid aan de orde te stellen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU01.1 - Vrijheid en gelijkheid - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt het bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU01.1 - Vrijheid en gelijkheid - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt het bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Macht en inspraak BU02.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU02.1 - Macht en inspraakLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangBewegen & Sport 5.1/8.4 Bewegen & Sport 6.1/8.5 Mens & Maatschappij 3.2 |
Leerlingen leren manieren waarop ze besluitvormingsprocessen op vreedzame wijze kunnen beïnvloeden. Ze maken kennis met macht en gezag en de manier waarop dit georganiseerd is op verschillende niveaus. BU02.1 - Macht en inspraak - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het PO worden leerlingen zich ervan bewust dat mensen besluiten nemen en dat er in verhoudingen sprake kan zijn van hiërarchie. In de onderbouw ligt de nadruk op het kennismaken met macht en gezag en de manier waarop dit georganiseerd is in de klas, op school, in de eigen woonomgeving en in het land. Leerlingen ervaren dat zij inspraak hebben in bepaalde besluitvormingsprocessen en weten welke consequenties er gelden wanneer zij zich niet houden aan de regels die gesteld zijn door gezaghebbenden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het PO groeit het bewustzijn over de verdeling van macht en gezag tussen mensen in verschillende rollen in de directe omgeving en de samenleving. Ze kunnen een verband leggen tussen vrijheid, gelijkheid enerzijds en anderzijds machtsverhoudingen, besluitvormingsprocessen, politieke instituties in de rechtsstaat en democratie. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen ontwikkelen inzicht in de werking en waardering van de staatsinrichting van Nederland en Europa en analyseren maatschappelijke vraagstukken waarin machtsverhoudingen en besluitvorming een rol spelen. BU02.1 - Macht en inspraak - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het VO wordt inzicht in de verdeling van macht en gezag verder uitgebreid met ondemocratische machtsverdelingen en staatsvormen en met internationale instituties en verhoudingen. Leerlingen ontdekken dat het systeem van staatsinrichting en rechtsstaat niet een vanzelfsprekendheid is, maar een geschiedenis heeft en kwetsbaar is. Leerlingen reflecteren op hun eigen positie, macht en invloed. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU02.1 - Macht en inspraak - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt het bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU02.1 - Macht en inspraak - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt het bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Democratische cultuur BU03.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU03.1 - Democratische cultuurLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangEngels / MVT 3.1 Mens & Maatschappij 4.1 Mens & Maatschappij 7.1 Nederlands 1.1 |
Leerlingen leren dat hun stem gehoord wordt, dat hun inbreng ertoe doet bij besluitvorming in de klas. Zij ervaren dat de ander ook een stem heeft en ontdekken overeenkomsten en verschillen tussen mensen. BU03.1 - Democratische cultuur - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw gaan leerlingen hun eigen gevoelens herkennen en benoemen en krijgen ze inzicht in gevoelens en emoties van anderen. Leerlingen ervaren dat zij een stem hebben en deze kunnen gebruiken. Zij ervaren dat hun stem gehoord wordt en dat hun inbreng ertoe doet bij besluitvormingsprocessen in de klas. Zij weten dat de ander ook een stem heeft en kunnen hier actief naar luisteren. Leerlingen ervaren overeenkomsten en verschillen in het gedrag van mensen. Leerlingen leren op te komen voor zichzelf en rekening te houden met de gevoelens en standpunten een ander. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het PO worden leerlingen zich bewust van het feit dat zij een stem hebben in kwesties die hen aangaan en leren hun mening te onderbouwen. Zij weten dat er bij besluitvormingsprocessen een opbouw is van meedenken, meepraten, meedoen en meebeslissen. Zij ontwikkelen meer begrip voor de inbreng van anderen en erkennen het belang van draagvlak voor besluiten. Zij weten dat meningsverschillen emoties kunnen oproepen en kunnen leiden tot conflict. In die gevallen kunnen ze daar op een vreedzame manier mee omgaan. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren hun mening onderbouwd te uiten en anderen in discussie, debat of dialoog te overtuigen. En hoe verschillen van inzicht, waarden, overtuigingen, belangen en emoties niet altijd overbrugd worden. BU03.1 - Democratische cultuur - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het VO ontwikkelen leerlingen democratische werkwijzen toe te passen, waarbij de eigen mening wordt verwoord en onderbouwd. Het deelnemen aan en beïnvloeden van besluitvormingsprocessen staan daarbij centraal. Leerlingen kunnen hieraan deelnemen, zich betrokken tonen en verantwoordelijkheid nemen voor genomen besluiten. Het vermogen om actief te luisteren en inhoudelijk te reageren op anderen ontwikkelt zich in deze fase zodat vormen van dialoog en debat kunnen worden toegepast. Deze communicatievormen dragen bij aan de ontmoeting met anderen en het andere. Dit legt de basis voor het empathie en het begrijpen van de meningen, opvattingen en leefwijzen van anderen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU03.1 - Democratische cultuur - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt het bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Kennis en vaardighedenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU03.1 - Democratische cultuur - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt het bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Kennis en vaardighedenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identiteit BU04.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU04.1 - IdentiteitLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangBewegen & Sport 4.1/8.3 Digitale geletterdheid 5.2 Engels / MVT 2.1 Engels / MVT 5.1 Kunst & Cultuur 2.1 Kunst & Cultuur 7.1 Mens & Maatschappij 4.1 & 6.1 Mens & Natuur 2.2 Nederlands 3.1 Nederlands 7.1 |
Leerlingen ontdekken hun primaire en secundaire emoties, ambities, talenten en ontwikkelpunten. Ze raken bewust van identiteitvormende aspecten en reflecteren op tradities, vieringen en rituelen. BU04.1 - Identiteit - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het primair onderwijs verkennen leerlingen spelenderwijs wie ze zijn. Ze leren woorden te geven aan wat ze denken, voelen, willen en doen. Ze geven zichzelf een plek in de klas, op school en het gezin. Ze worden zich ervan bewust welke regels er zijn en welke cultuur bij hen thuis heerst. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het primair onderwijs ontwikkelen leerlingen een meer uitgesproken identiteit. De rollen van klasgenoten, de sociale omgeving, media en andere identificatiefiguren wordt groter. Ze worden zich meer van bewust van het belang achtergronden, mogelijkheden en oriëntaties bij het ontwikkelen van een identiteit. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen verkennen hun ambities en toekomstverwachtingen. Ze onderzoeken met welke groep(en) ze zich verbonden voelen en waarom. Ze leren over spanningen tussen identiteitsaspecten. BU04.1 - Identiteit - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het voortgezet onderwijs oriënteren leerlingen zich met andere ogen op hun identiteit. Hun lichaam en hun schoolomgeving verandert, zij moeten aan andere, ook meer ‘volwassen’ verwachtingen voldoen. De rol van de groep wordt belangrijk, maar ook het exploreren van een heel eigen positie in de wereld. In verband met het kiezen van sectoren of profielen wordt ook het ontwikkelen van enig inzicht in hun talenten, ambities en toekomstverwachtingen belangrijker. Het besef ontstaat dat een identiteit gelaagd is en samenhangt met rollen en situaties. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU04.1 - Identiteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingIn de bovenbouw lopen de levens van jongeren verder uit elkaar. Ze zitten in verschillende sectoren en profielen en bereiden zich voor op verschillende beroepen of studies. Via baantjes, stages en vrijwilligerswerk nemen ze ook deel aan andere maatschappelijke contexten. De burgerschapsontwikkeling richt zich op het ontwikkelen van zelfbewuste jongvolwassenen die keuzes maken voor vervolgopleidingen in mbo, hbo of wo. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU04.1 - Identiteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingIn de bovenbouw lopen de levens van jongeren verder uit elkaar. Ze zitten in verschillende sectoren en profielen en bereiden zich voor op verschillende beroepen of studies. Via baantjes, stages en vrijwilligerswerk nemen ze ook deel aan andere maatschappelijke contexten. De burgerschapsontwikkeling richt zich op het ontwikkelen van zelfbewuste jongvolwassenen die keuzes maken voor vervolgopleidingen in mbo, hbo of wo. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Diversiteit BU05.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU05.1 - DiversiteitLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangBewegen & Sport 1.1/2.1/8.1 Engels / MVT 2.1 Engels / MVT 3.1 Engels / MVT 5.1 Kunst & Cultuur 2.1 Kunst & Cultuur 5.1 Kunst & Cultuur 7.1 Mens & Maatschappij 5.1, 6.1 en 6.2 Mens & Natuur 2.2 Nederlands 3.1 Nederlands 7.1 |
Leerlingen leren woorden te geven aan wat de ander doet en wil en ontdekken daarin overeenkomsten en verschillen. Ze leren conflicten vreedzaam op te lossen. Ze maken kennis met levensbeschouwelijke stromingen. BU05.1 - Diversiteit - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het primair onderwijs verkennen leerlingen spelenderwijs verschillende aspecten van hun identiteit in relatie tot de ander. Naarmate zij zich meer bewust worden van zichzelf, op andere plekken komen en zich gaan spiegelen aan rolmodellen nemen ze bewust of onbewust verschillen waar zoals: culturele achtergronden en fysieke kenmerken. Zij leren en begrijpen dat er overeenkomsten en verschillen zijn. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het primair onderwijs leren leerlingen zich verder te verplaatsen in klasgenoten en andere mensen in hun sociale omgeving. Ze spiegelen zich aan andere rolmodellen in media en identificeren zich hiermee. Op school verdiepen ze zich in de overeenkomsten en verschillen tussen mensen die andere achtergronden, mogelijkheden en oriëntaties hebben. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen verkennen de diverse samenleving in Nederland in de context van een globaliserende wereld; met aandacht voor levensbeschouwelijke stromingen, waarden en overtuigingen. BU05.1 - Diversiteit - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het VO verdiepen leerlingen zich in de identiteit van de ander. Door het ontmoeten van de ander en een dialoog aan te gaan over onderwerpen waarover verschillend kan worden gedacht ontwikkelen leerlingen inzicht in en respect voor andere opvattingen en manieren om in het leven te staan. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU05.1 - Diversiteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU05.1 - Diversiteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Solidariteit BU06.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU06.1 - SolidariteitLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangBewegen & Sport 1.1/2.1/8.1 Bewegen & Sport 6.1/8.5 Engels / MVT 3.1 Mens & Maatschappij 3.2 en 5.1 |
Leerlingen ontwikkelen manieren om de eigen en de belangen van anderen te behartigen; alsmede uitsluiting, onrechtvaardigheid, discriminatie en ongelijke behandeling te herkennen en benoemen. BU06.1 - Solidariteit - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het primair onderwijs ontdekken leerlingen dat er overeenkomsten en verschillen tussen mensen bestaan. Ze ervaren wat het is om deel uit te maken van groepen en dat overeenkomsten en verschillen binnen groepen een rol spelen. In het samen spelen ontwikkelen leerlingen te geven en te nemen, partij te kiezen en ontstaan gevoelens van empathie en solidariteit. Het besef ontstaat dat zijzelf of anderen soms ongelijkwaardig behandeld worden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw gaan de ontwikkeling uit de onderbouw door en wordt het besef van sociale verhoudingen versterkt. Leerlingen ervaren processen van in- en uitsluiting op persoonlijk niveau en zien deze processen ook terug in de samenleving. Concepten als gelijkwaardigheid en gelijke rechten en de tegenpolen daarvan zijn voor leerlingen in deze leeftijd te begrijpen. Leerlingen kunnen rekening houden met de ander en vanuit rechtvaardigheidsbesef op te (willen) komen voor anderen en anderen te helpen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen krijgen inzicht in vraagstukken rond in- en uitsluiting, rechtvaardigheid en solidariteit en hoe daarop te handelen. Ze kennen het gelijkheidsbeginsel uit artikel 1 van de grondwet en passen het toe. BU06.1 - Solidariteit - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het voortgezet onderwijs kunnen leerlingen zich binnen de eigen leefomgeving verhouden tot maatschappelijke vraagstukken in het perspectief van solidariteit. Ze ontwikkelen inzicht in de samenhang tussen het eigen belang, het belang van anderen en het algemeen belang. Ze leren keuzes te maken in het omgaan met deze vraagstukken en dat deze gevolgen hebben voor zichzelf en de omgeving, die samenhangen met ongelijkheid, discriminatie en in-/uitsluiting. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU06.1 - Solidariteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingIn de bovenbouw van het voortgezet onderwijs kunnen leerlingen zich beter verhouden tot maatschappelijke vraagstukken. Ze leren keuzes te maken hoe ze moeten omgaan met de vraagstukken en leren hun eigen handelen te verantwoorden. Zij zijn zich ervan bewust dat hun keuzes en handelen gevolgen hebben voor zichzelf en de omgeving. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU06.1 - Solidariteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingIn de bovenbouw van het voortgezet onderwijs kunnen leerlingen zich beter verhouden tot maatschappelijke vraagstukken. Ze leren keuzes te maken hoe ze moeten omgaan met de vraagstukken en leren hun eigen handelen te verantwoorden. Zij zijn zich ervan bewust dat hun keuzes en handelen gevolgen hebben voor zichzelf en de omgeving. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Digitaal samenleven BU07.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU07.1 - Digitaal samenlevenLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDigitale geletterdheid 5.1 Engels / MVT 4.1 Mens & Maatschappij 7.1 Nederlands 6.1 Rekenen & Wiskunde 5.2 |
Leerlingen leren over de effecten van de onlinewereld op hun identiteit, persoonlijke leven en de publieke sfeer. Ze leren kritisch denken over media-inhouden en -processen en daar ook naar handelen. BU07.1 - Digitaal samenleven - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het primair onderwijs beginnen leerlingen verschillende mediabronnen te gebruiken en ontdekken dat deze niet voor iedereen even toegankelijk zijn. Hiermee communiceren ze met anderen en zoeken en/of ontvangen ze informatie. Mediagebruik zal veelal spontaan en spelenderwijs plaats vinden, al dan niet op initiatief van de school. Gezien de complexiteit hiervan is de rol van volwassen hierbij van groot belang. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het primair onderwijs krijgen leerlingen meer inzicht in het eigen mediagebruik en ontwikkelen ze een kritische houding ten opzichte van bronnen en informatie. Het bewustzijn van de wijze waarop media invloed heeft op beeldvorming, waarheidsvinding en identiteit neemt toe. Leerlingen leren gevaren van mediagebruik te herkennen voor zichzelf en voor anderen en daarnaar te handelen: bepaalde media-uitingen vermijden of bij twijfel een volwassene inschakelen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen ontwikkelen inzicht in het eigen mediagebruik en dat van de ander. Ze leren hoe media invloed hebben op het sociale en politieke leven. Ze onderzoeken de betrouwbaarheid van bronnen. BU07.1 - Digitaal samenleven - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het voortgezet onderwijs krijgen leerlingen inzicht in het eigen mediagebruik en dat van de ander. Ze leren dat media invloed heeft op het sociale en politieke leven en de ethische aspecten daarvan. Ze ontdekken dat ze zelf kunnen participeren in online communities en discussies, maar dat dat niet vanzelfsprekend is. Ze leren dat in reële situaties dezelfde communicatie- en omgangsvormen gelden als in virtuele situaties. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU07.1 - Digitaal samenleven - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU07.1 - Digitaal samenleven - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsInleidingVoor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. AanbevelingenEen en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Duurzaamheid BU08.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU08.1 - DuurzaamheidLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangMens & Maatschappij 5.1 en 8.2 Mens & Natuur 2.2 en 7.2 |
Leerlingen leren in duurzaamheidskwesties over verschillende waarden en belangen en de gevolgen daarvan voor de leefomgeving. Zij leren duurzame keuzes te herkennen en te reflecteren op hun gedrag. BU08.1 - Duurzaamheid - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het PO ontdekken leerlingen dat de leefomgeving constant in verandering is. Zij leren hierover aan de hand van voorbeelden in de eigen omgeving waarbij sprake is van een samenspel van verschillende invloeden. Zij leren in concrete situaties ook dat zij zelf invloed uit kunnen oefenen op de leefomgeving. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het po worden leerlingen zich er meer bewust van dat hun gedrag en daarbij gemaakte keuzes invloed hebben op de leefomgeving. Ook neemt het besef toe dat er in het samenspel van ecologie, economie, politiek en cultuur verschillende, ook strijdige waarden, belangen en overtuigingen bestaan die de leefomgeving beïnvloeden. Leerlingen worden uitgedaagd om kritisch na te denken over duurzaamheids-vraagstukken, hun eigen standpunten hierin en invloed hierop. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren over de spanningen tussen de waarden en belangen die verbonden zijn met People Planet Prosperity en die invloed hebben op de leefomgeving en daarbij kritisch te zijn op eigen keuzes. BU08.1 - Duurzaamheid - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het VO breiden leerlingen hun kennis en vaardigheden rondom het concept duurzaamheid uit en onderzoeken zij de mogelijkheden om verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedrag en de (al dan niet duurzame) keuzes die zij maken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU08.1 - Duurzaamheid - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw van het vo ontwikkelen leerlingen een gedifferentieerd beeld van verschillende concepten van duurzaamheid, van duurzaamheidsvraagstukken en van andere vraagstukken die hiermee samenhangen. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum burgerschap in het mbo en vice versa. Een en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU08.1 - Duurzaamheid - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw van het vo ontwikkelen leerlingen een gedifferentieerd beeld van verschillende concepten van duurzaamheid, van duurzaamheidsvraagstukken en van andere vraagstukken die hiermee samenhangen. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum burgerschap in het mbo en vice versa. Een en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Globalisering BU09.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU09.1 - GlobaliseringLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDigitale geletterdheid 4.1 Engels / MVT 3.1 Engels / MVT 5.1 Mens & Maatschappij 8.2 |
Leerlingen verkennen hoe zijzelf, klasgenoten en andere mensen in Nederland verbonden zijn met andere delen van wereld en leren over internationale samenwerking. BU09.1 - Globalisering - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po zijn leerlingen nog weinig bewust van de omvang en complexiteit van de wereld. Toch komen ze aspecten van globalisering in hun omgeving tegen. Ze leren bijvoorbeeld dat hun speelgoed, kleren en eten vaak in andere delen van de wereld gemaakt worden. Op deze manier worden zij zich al meer bewust van de manier waarop ook zij deel zijn van een wijde wereld. Daarnaast maken zij kennis met andere culturen in hun directe leefomgeving en via de media. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het PO worden leerlingen zich meer bewust van de wereld om zich heen en hoe ze hieraan deelnemen en invloed op uit oefenen. Zij maken kennis met enkele dimensies die een rol spelen binnen het globaliseringsvraagstuk, zoals economische vraagstukken (arm en rijk) en sociaal-culturele vraagstukken. Vormen van internationalisering variërend van vakanties tot migratie kunnen leiden tot reflectie op de eigen identiteit. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen ontwikkelen inzicht in de verwevenheid en onderlinge afhankelijkheid van landen en gebieden, migratie en verdelingsvraagstukken; de rol van de EU en VN en hun eigen mogelijk invloed. BU09.1 - Globalisering - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het VO ontwikkelen leerlingen meer inzicht in verschijnselen die samenhangen met globalisering, zoals de verwevenheid en onderlinge afhankelijkheid van landen en gebieden, migratie en verdelingsvraagstukken en reflecteren op hun eigen rol hierin. Zij ontwikkelen kennis van een aantal dimensies; economisch, sociaal-cultureel en politiek, waarin globalisering een rol speelt. Ook worden leerlingen zich bewust van hun (on)mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de wereld. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU09.1 - Globalisering - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw van het vo leren leerlingen dat globalisering wederzijdse afhankelijkheden creëert en uitwisseling op diverse vlakken mogelijk maakt. Te denken valt hierbij aan economische, sociale, politieke, culturele en technologische ontwikkelingen. Hierdoor worden ze zich bewust van hun (on)mogelijkheden om invloed uit te oefenen op hun omgeving als onderdeel van wereldomspannende systemen en maken hierin keuzes. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Een en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU09.1 - Globalisering - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw van het vo leren leerlingen dat globalisering wederzijdse afhankelijkheden creëert en uitwisseling op diverse vlakken mogelijk maakt. Te denken valt hierbij aan economische, sociale, politieke, culturele en technologische ontwikkelingen. Hierdoor worden ze zich bewust van hun (on)mogelijkheden om invloed uit te oefenen op hun omgeving als onderdeel van wereldomspannende systemen en maken hierin keuzes. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Een en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Technologisch burgerschap BU10.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU10.1 - Technologisch burgerschapLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDigitale geletterdheid 5.1 Kunst & Cultuur 4.1 Mens & Maatschappij 8.3 Mens & Natuur 1.2 |
Leerlingen leren over de invloed van technologische ontwikkelingen op henzelf en hun leefomgeving. Ze leren ethische kwesties te herkennen en gaan in gesprek over perspectieven die ze kunnen innemen. BU10.1 - Technologisch burgerschap - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingTechnologie speelt een grote rol in diverse facetten van de samenleving en raakt ook het leven van leerlingen in de onderbouw van het PO. Het gaat daarbij om het leven thuis, in het verkeer, speelgoed en didactisch materiaal. In de onderbouw worden leerlingen zich bewust van de invloed van technologie op hun leven en dat het veranderingen met zich mee brengt. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het PO ervaren leerlingen dat technologische ontwikkelingen voortdurend plaatsvinden en beginnen ze na te denken over de invloed hiervan op hun eigen leven en dat van anderen. Technologie biedt mogelijkheden, maar ontwikkeling en toepassing ervan en ongelijke toegang ertoe roepen ook ethische vragen op. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren vraagstukken rond technologie te analyseren en er een mening over vormen. Ze zijn zich bewust van de invloed van technologische ontwikkelingen op het leven, politiek en samenleving. BU10.1 - Technologisch burgerschap - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het VO ervaren leerlingen dat ontwikkelingen voortdurend plaatsvinden en worden ze zich bewust van de invloed van technologische ontwikkelingen op hun eigen leven en op de maatschappij. Leerlingen ontwikkelen hun vermogens om kritisch te reflecteren op de invloed van technologie op ons leven en op de ethische aspecten van technologische toepassingen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU10.1 - Technologisch burgerschap - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw van het vo leren leerlingen welke mogelijkheden technologische ontwikkelingen bieden, maar ook dat deze wederzijdse afhankelijkheden en uitwisseling op diverse vlakken mogelijk maken, bijv. op het gebied van economie, sociale verhoudingen en politiek. Hierdoor zijn ze zich bewust van hun (on)mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van technologie en maken hierin keuzes. Voor zover dat aan de orde is in hun sector of profiel, denken ze na over de rol van technologische ontwikkeling in de wereld. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Een en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
BU10.1 - Technologisch burgerschap - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw van het vo leren leerlingen welke mogelijkheden technologische ontwikkelingen bieden, maar ook dat deze wederzijdse afhankelijkheden en uitwisseling op diverse vlakken mogelijk maken, bijv. op het gebied van economie, sociale verhoudingen en politiek. Hierdoor zijn ze zich bewust van hun (on)mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van technologie en maken hierin keuzes. Voor zover dat aan de orde is in hun sector of profiel, denken ze na over de rol van technologische ontwikkeling in de wereld. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo, vso en vwo verdient het aanbeveling om de leerlijn burgerschap in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Een en ander leidt tot de volgende aanbevelingen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Denk- en Handelwijzen BU11.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: BU11.1 - Denk- en HandelwijzenLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangOnderwijs is een communicatieve praktijk. Communicatie (11.1) komt dus in elke leersituatie in elk leergebied voor. Meer specifiek worden de vaardigheden zoals die hier benoemd zijn geoefend in de context van:
Overleg en Conflicthantering (11.2) worden vooralsnog niet op deze of een vergelijkbare manier ingezet bij andere leergebieden. Aspecten ervan komen niettemin aan bod bij:
Handelingsperspectief (11.3) wordt vooralsnog niet op deze of een vergelijkbare manier ingezet bij andere leergebieden. Aan te nemen is dat alle leren op zichzelf het handelingsperspectief van leerlingen kan vergroten, in de zin dat de beschikking over kennis en vaardigheden haar of zijn actieradius vergroot en haar mogelijkheden om in de wereld te zijn. Aspecten van handelingsperspectief worden expliciet benoemd bij:
Onderzoek (11.4) is als werkwijze of methodiek uitgewerkt door de leergebieden Mens & Maatschappij en Mens & Natuur. Ook Digitale geletterdheid, Kunst & Cultuur en Nederlands dragen belangrijke elementen voor die methodieken, en voor het onderzoek van de eigen overtuigingen aan.
Kritisch denken (11.5): is bij uitstek een democratische vaardigheid. Zij wordt bij (vrijwel) alle leergebieden genoemd, en uitgewerkt als een logische (wiskunde, Nederlands) dan wel als methodologische (MM, MN, KC) vaardigheid. Burgerschap voegt daar, als gezegd, het besef aan toe dat een vrije en open samenleving een gelijkwaardige uitwisseling van standpunten en inzichten mogelijk maakt, waarbij zij kritisch denken dus zowel mogelijk maakt als veronderstelt. Kritisch denken komt (onder andere) aan bod in de context van:
Affectieve (11.6) en cognitieve (11.7) empathie zijn twee aspecten of varianten van inlevingsvermogen. Zij spelen (vaak in combinatie) een belangrijke rol bij intermenselijke communicatie en in het (morele) oordeelsvermogen. In andere leergebieden speelt empathie onder andere een rol bij Nederlands en Engels/Moderne vreemde talen, (effectieve dan wel interculturele communicatie, creatieve vormen van taal, tekstbegrip, literatuurstudie) bij Kunst & Cultuur (kunstbegrip, kunstbeschouwing) en Mens & Maatschappij (bronnenonderzoek, historisch besef). Meer concreet speelt empathie een rol in de volgende bouwstenen:
Ethisch redeneren (11.8) en moreel oordelen en handelen (11.9) worden direct beroerd in het leergebied Mens & Maatschappij. In andere leergebieden (Mens & Natuur, Digitale geletterdheid) spelen zij vooral via de zogenoemde mondiale thema’s een rol. Via rijke teksten/ literatuur en kunstbeschouwing zouden zij ook in Talen en Kunsten een rol van betekenis kunnen spelen.
|
Leerlingen leren kritisch denken en handelen, empathische vermogens, ethisch redeneren en communiceren. Deze denk- en handelwijzen worden toegepast in samenhang de inhouden van de overige bouwstenen. BU11.1 - Denk- en Handelwijzen - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po oefenen kinderen (basis)vaardigheden die voorwaardelijk zijn voor al het leren, ook op het gebied van burgerschap. In deze periode leren leerlingen met hun eigen gedachten en gewoonten om te gaan. Ze ontwikkelen hun empathische vermogens en leren zich sociaal te gedragen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw van het po verwerven leerlingen een vastere plek in sociale groepen. Zij krijgen een toenemende behoefte aan zelfstandigheid en het ventileren van een eigen mening. Ze vragen om meer eigen verantwoordelijkheid, worden kritisch ten opzichte van leeftijdsgenoten en zichzelf en keuren gedrag van anderen / hun ouders met nadruk goed of af. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren kritisch denken, ethisch redeneren, communiceren en ontwikkelen empathische vermogens. Deze denk- en handelwijzen worden toegepast in samenhang de inhouden van de overige bouwstenen. BU11.1 - Denk- en Handelwijzen - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het vo zoeken leerlingen antwoorden op wie ze zijn, waar ze voor staan en wie of ze willen zijn. Hoe vrij ze daarin misschien ook zouden willen zijn, de invloed van de groep is in deze periode groot. In verschillende contexten proberen leerlingen verschillende rollen uit en zoeken zo een plek in de wereld. Ze zijn kritisch op en onzeker over het eigen handelen en dat van anderen. Na een terugval neemt het vermogen om zich te verplaatsen in anderen weer toe. Door groei van cognitieve vermogens kunnen zij meer en meer andere perspectieven innemen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Burgerschap doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
BU11.1 - Denk- en Handelwijzen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw en in het MBO ontwikkelen leerlingen zich gaandeweg tot zelfstandige, uiteindelijk ook juridisch volwassen burgers. Ze ontwikkelen een eigen visie op hoe een rechtvaardige samenleving eruit kan zien. De spanning tussen persoonlijke ontwikkeling en socialisatie – tussen autonomie en gedeelde waarden – wordt in deze periode sterk voelbaar. Jongeren hebben ruimte nodig om eigen posities te ontwikkelen en gaan daarbij soms ook ‘over de schreef'. Open dialoog en debat dragen bij aan de ontwikkeling van democratische waarden. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo en vwo verdient het aanbeveling om ook deze leerlijn denk – en handelwijzen in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Bij het ontwikkelen van eindexamenprogramma's voor de verschillende profielen en vakken verdient het aanbeveling om leerlingen ook en juist in hun laatste schooljaren uit de dagen om:
|
BU11.1 - Denk- en Handelwijzen - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw en in het MBO ontwikkelen leerlingen zich gaandeweg tot zelfstandige, uiteindelijk ook juridisch volwassen burgers. Ze ontwikkelen een eigen visie op hoe een rechtvaardige samenleving eruit kan zien. De spanning tussen persoonlijke ontwikkeling en socialisatie – tussen autonomie en gedeelde waarden – wordt in deze periode sterk voelbaar. Jongeren hebben ruimte nodig om eigen posities te ontwikkelen en gaan daarbij soms ook ‘over de schreef'. Open dialoog en debat dragen bij aan de ontwikkeling van democratische waarden. Voor leerlingen in havo, pro, vmbo en vwo verdient het aanbeveling om ook deze leerlijn denk – en handelwijzen in de bovenbouw voort te zetten en waar mogelijk te koppelen aan beroepsprofielen, (profiel)vakken en loopbaanoriëntatie en (beroeps)begeleiding (LOB). Dat daarbij in de uitwerking en uitvoering gedifferentieerd kan worden naar leeftijd, ontwikkeling en mogelijkheden van (groepen) leerlingen, is evident. Voor het vervolg lijkt bovendien aan te bevelen om te onderzoeken of en hoe het curriculum Burgerschap in het vo aansluiting kan vinden op het curriculum Burgerschap in het mbo en vice versa. Bij het ontwikkelen van eindexamenprogramma's voor de verschillende profielen en vakken verdient het aanbeveling om leerlingen ook en juist in hun laatste schooljaren uit de dagen om:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Van data naar informatie DG1.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG1.1 - Van data naar informatieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangRekenen & Wiskunde
Nederlands
Engels/mvt
Mens & maatschappij
|
Leerlingen leren informatie te zoeken, te selecteren en te presenteren. Daarbij gebruiken zij digitale technologie. Hoe stel je bijvoorbeeld een vraag zo, dat de computer die begrijpt? DG1.1 - Van data naar informatie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingSpelenderwijs verkennen leerlingen de (digitale) wereld om hen heen en leren zij hoe zij vanuit hun nieuwsgierigheid op zoek kunnen gaan naar informatie. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingVoortbouwend op de vorige fase, leren leerlingen om te gaan met informatie over zaken die verder van de eigen belevingswereld af staan. Ze leren dat het proces van informatieverwerving, -verwerking en -verstrekking uit stappen bestaat, leren deze stappen te gebruiken en worden zich bewust van de achterliggende concepten. De complexiteit van het zoekproces neemt toe en het bewust gebruik van digitale technologie wordt belangrijker. Het vanzelfsprekende gebruik van media krijgt een nieuwe dimensie door media bewust in te zetten als informatiebron. Bij de presentatie van de uitkomsten van het zoekproces houden leerlingen rekening met een doelgroep en maken ze gebruik van de mogelijkheden die digitale technologie biedt voor een aantrekkelijke presentatie. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren een bewuste keuze te maken uit beschikbare digitale middelen om informatie te zoeken, te selecteren en te presenteren. Zij maken onder andere kennis met auteursrecht. DG1.1 - Van data naar informatie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op het voorafgaande, leren leerlingen steeds meer mogelijkheden van digitale technologie kennen en creatief gebruiken bij het proces van informatieverwerving, -verwerking en -verstrekking. Ook leren zij omgaan met de beperkingen ervan. De onderwerpen waarmee zij in aanraking komen, staan verder van hen af, hebben te maken met studie, beroep of maatschappelijke ontwikkelingen. Ze leren in toenemende mate eigen keuzes te maken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG1.1 - Van data naar informatie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG1.1 - Van data naar informatie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Digitale data DG1.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG1.2 - Digitale dataLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangRekenen & Wiskunde
|
Leerlingen leren wat digitale data zijn, wat het belang van data is, hoe digitale technologie met data omgaat en hoe zij zelf met digitale data kunnen omgaan. DG1.2 - Digitale data - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase ontwikkelen leerlingen een basaal begrip van wat (digitale) data zijn. Leerlingen beseffen dat er zowel een analoge als digitale wereld is. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase wordt voortgebouwd op het basale begrip van data, dat leerlingen hebben opgebouwd in de vorige fase. Daarbij wordt specifieker ingegaan op digitale data. Ze leren wat digitale data zijn, wat het belang van data is, hoe een computer met digitale data omgaat en hoe zij zelf met digitale data kunnen omgaan. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren hoe digitale technologie kan helpen bij het omgaan met grote hoeveelheden data en over de waarde van data voor henzelf, de samenleving en de economie. DG1.2 - Digitale data - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op en gebruikmakend van het voorgaande, maken leerlingen in deze fase kennis met meer toepassingen van data op grotere schaal en op een hoger abstractieniveau. Zij maken kennis met de impact van de groeiende stroom data en herkennen hoe van deze data gebruik gemaakt kan worden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG1.2 - Digitale data - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG1.2 - Digitale data - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Veiligheid en privacy in de digitale wereld DG2.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG2.1 - Veiligheid en privacy in de digitale wereldLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMens & Maatschappij
|
Leerlingen leren dat hun persoonsgegevens op allerlei plaatsen opgeslagen worden. Zij leren hoe zij ervoor kunnen zorgen dat hun gegevens veilig zijn en wat zij moeten doen als er toch iets misgaat. DG2.1 - Veiligheid en privacy in de digitale wereld - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase maken leerlingen kennis met digitale systemen waarop je informatie kunt opslaan en waarmee je informatie kunt delen. Daarbij komen al snel veiligheidsaspecten aan bod: hoe zorg je ervoor dat jouw gegevens van jou blijven? Leerlingen maken kennis met digitale systemen en internet, maar worden ook bewustgemaakt van de (gewenste en ongewenste) content en bijbehorende risico's die je tegen kunt komen als je digitale media gebruikt. Net als in het 'offline leven' is het verstandig om online alleen dingen te accepteren waarvan je de bron kent en vertrouwt. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingVoortbouwend op wat in de vorige fase aan de orde was, wordt in deze fase aandacht besteed aan het bedenken en onthouden van manieren om veilig in te loggen op een device en veilig toegang te krijgen tot online omgevingen. Ook leren de leerlingen over de risico's die voortkomen uit het onzorgvuldig gebruik van inlogmethodes en onveilige online acties (klikken op een link, ingaan op verzoeken). De leerlingen leren over de verschillende manieren waarop (gewenste en ongewenste) content binnen kan komen op je computer en hoe je hiermee om moet gaan. Dat gaat ook over het aantasten van de persoonlijke veiligheid, zoals cyberpesten en het omgaan daarmee. Er wordt aandacht besteed aan manieren om computers, communicatie en data te beveiligen, zoals: vergrendeling, virusscanners en beveiligde verbindingen en netwerken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren hoe zij misbruik van data kunnen voorkomen door voorzichtig gedrag en beveiligingsmaatregelen. Zij leren dat ook bedrijven en instellingen met veiligheidskwesties te maken hebben. DG2.1 - Veiligheid en privacy in de digitale wereld - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op wat in vorige fasen aan de orde is geweest, wordt in deze fase ingegaan op de risico's die ontstaan door slechte beveiliging van gegevens. Leerlingen leren onveilige of onbetrouwbare websites, links en berichten te herkennen en welke beveiligingsrisico's een rol spelen als hier toch gebruik van gemaakt wordt. Ze leren over het belang van beveiligingssoftware, zoals spamfilters, adblockers en firewalls. Ook denken leerlingen na over de grenzen van hun online veiligheid: door onveilig gebruik, onveilig verzenden en onveilige opslag kan er misbruik gemaakt worden van gegevens. Leerlingen leren veiligheid ook te benaderen vanuit een beroeps- en maatschappelijk perspectief. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG2.1 - Veiligheid en privacy in de digitale wereld - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG2.1 - Veiligheid en privacy in de digitale wereld - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Privacy in de digitale wereld DG2.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG2.2 - Privacy in de digitale wereldLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMens & Maatschappij
|
Leerlingen leren dat alles wat zij online delen, online blijft staan. Zij leren welke regels er zijn over het plaatsen van en delen van media. Zij leren wat ze kunnen doen als het misgaat. DG2.2 - Privacy in de digitale wereld - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase leren leerlingen in hun eigen leefomgeving wat digitale privacy is: sommige data en informatie zijn van jou en anderen mogen daar geen ongevraagd gebruik van maken. Met technische digitale privacyaspecten hebben deze leerlingen nog niet veel te maken. Toch wordt in deze fase offline een grondslag gelegd voor bewustwording betreffende het delen (of niet delen) van gegevens. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn navolging op wat leerlingen in de vorige fase leerden, leren zij zich weerbaar en actief op te stellen als het gaat over het gebruik van hun persoonlijke gegevens en online content door derden. Ze leren daarbij zelf het goede voorbeeld te geven, door toestemming te vragen voordat ze gegevens (media) delen waar anderen in voorkomen. Data en (online) gedrag kunnen op allerlei manieren gevolgd worden. Leerlingen leren op welke manieren je digitaal 'gevolgd' kunt worden en leren over welke mogelijkheden, kansen en risico's dit met zich meebrengt. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren dat gebruikers van digitale technologie sporen achterlaten. Hoe kan een gebruiker invloed uitoefenen op het gebruik daarvan? DG2.2 - Privacy in de digitale wereld - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingHet is van belang dat leerlingen zich kritisch en actief opstellen bij het omgaan met persoonsgegevens. Door te reflecteren op eigen handelen en ervaringen kunnen leerlingen online gedragsregels leren hanteren: op welke wijze en wat deel ik met wie; hoe zorg ik ervoor dat ik daarmee eenieders privacy respecteer? Leerlingen leren hoe ze invloed kunnen uitoefenen op de sporen die ze digitaal achterlaten en hoe ze kritisch kunnen omgaan met het veilig verzenden en ontvangen van gegevens. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG2.2 - Privacy in de digitale wereld - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG2.2 - Privacy in de digitale wereld - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Interactie en creatie met digitale technologie DG3.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG3.1 - Interactie en creatie met digitale technologieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangRekenen & Wiskunde
Nederlands
Engels/mvt
Kunst & Cultuur
Mens & Maatschappij
Mens & Natuur
|
Leerlingen leren mogelijkheden van digitale technologie kennen en te interacteren met digitale technologie. Ook leren zij creatief omgaan met de mogelijkheden van digitale technologie. DG3.1 - Interactie en creatie met digitale technologie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase maken leerlingen kennis met verschillende soorten digitale technologie in de klas, waarbij ze gebruik leren maken van de meest relevante standaardtoepassingen die aansluiten bij de ontwikkelingsfase van de leerling. Daarnaast leren ze om zelf nieuwe digitale toepassingen te verkennen en hiermee te werken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)
|
Leerlingen leren uit beschikbare digitale toepassingen de meest bruikbare te kiezen. Zij leren digitale technologie wendbaar en creatief te gebruiken in ontwerp- en maakprocessen. DG3.1 - Interactie en creatie met digitale technologie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op de vorige fasen, breiden de leerlingen in deze fase de basisvaardigheden in het omgaan met digitale technologie verder uit. Er is meer aandacht voor de generieke functies en achterliggende concepten van gebruikte applicaties en het ontwikkelen van een bewuste houding ten aanzien van het gebruik van digitale technologie en het wendbaar en creatief toepassen in ontwerp- en maakprocessen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG3.1 - Interactie en creatie met digitale technologie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG3.1 - Interactie en creatie met digitale technologie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aansturing van en creatie met digitale technologie DG3.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG3.2 - Aansturing van en creatie met digitale technologieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangRekenen & Wiskunde
Kunst & cultuur
Mens & Maatschappij
Mens & Natuur
|
Leerlingen leren dat mensen digitale technologie aansturen. Zij leren de basisbeginselen van programmeren kennen en toepassen om problemen op te lossen. DG3.2 - Aansturing van en creatie met digitale technologie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingLeerlingen leren in deze fase herkennen dat het opdelen van een opdracht in deeltaken hen helpt om technologie doelmatig in te zetten om een opdracht uit te voeren. Ze leren dat de volgorde waarin ze deze opdracht aanpakken, belangrijk is om het gewenste resultaat te krijgen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn vervolg op de vorige fase leren leerlingen in deze fase dat de mens bepaalt op welke manieren apparaten worden aangestuurd, ook al lijkt steeds meer vanzelf te gebeuren. Ze leren in deze fase de basisprincipes van programmeren en leren gebruik te maken van concepten van computational thinking, zodat zij deze kunnen inzetten om problemen op te lossen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren programmeren om complexere problemen creatief op te lossen. Zij maken kennis met AI en robotica en leren nadenken over de waarde van technologie voor hun leven en de samenleving. DG3.2 - Aansturing van en creatie met digitale technologie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op de vorige fasen, leren leerlingen in deze fase van het onderwijs complexere problemen oplossen met behulp van computational thinking. Ze maken kennis met programmeren in een tekstuele omgeving en denken na over de rol van technologie in hun persoonlijke leven, op school en in de samenleving. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG3.2 - Aansturing van en creatie met digitale technologie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG3.2 - Aansturing van en creatie met digitale technologie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Netwerken DG4.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG4.1 - NetwerkenLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangBurgerschap
Mens & Maatschappij
Mens & Natuur
|
Leerlingen leren dat netwerken alles en iedereen met elkaar verbinden. Zij leren de netwerken in hun omgeving herkennen en leren hoe netwerken worden gebruikt. DG4.1 - Netwerken - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingLeerlingen herkennen de verbindingen tussen digitale apparaten en dat informatie en data uitgewisseld kunnen worden. Hiermee verkrijgen ze basiskennis van het functioneren van digitale netwerken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn de bovenbouw leren leerlingen uit welke onderdelen digitale netwerken bestaan, hoe je deze netwerken kunt gebruiken en welke functies erbij horen. Het tot stand brengen van verbindingen op een veilige manier zorgt voor een technische basis die privacy kan bewaken. Het internet is een belangrijk voorbeeld van een digitaal netwerk. Leerlingen leren wat het internet is, hoe dit veilig benaderd kan worden en hoe toepassingen zoals browsers dit mogelijk maken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren hoe een digitaal netwerk functioneert en dat er regels en afspraken nodig zijn om zo'n netwerk te laten functioneren. Zij leren de (on)mogelijkheden van netwerken kennen en waarderen. DG4.1 - Netwerken - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingLeerlingen leren op welke manier digitale communicatie in netwerken plaatsvindt. Ze leren de mogelijkheden van netwerken kennen en benutten, met als voorbeelden: werken en communiceren op afstand, snelle verbindingen en opslag van gegevens. Ze leren om een netwerk veilig in te richten en zo op een verantwoorde manier te communiceren en samen te werken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG4.1 - Netwerken - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
Voor vmbo bovenbouw
|
DG4.1 - Netwerken - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
Voor vmbo bovenbouw
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Digitale communicatie DG4.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG4.2 - Digitale communicatieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangNederlands
Burgerschap
Engels/mvt
Kunst & Cultuur
|
Leerlingen leren hoe digitale communicatiemiddelen werken en deze gebruiken om doelgericht met anderen te communiceren. Zij leren op verantwoorde wijze omgaan met sociale media. DG4.2 - Digitale communicatie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw van het po doen leerlingen een eerste ervaring op met communicatie met behulp van digitale technologie. Leerlingen leren over de manieren waarop digitale technologie gebruikt kan worden als communicatiemiddel. In de onderbouw wordt een basis gelegd voor bewust, kritisch en gezond gebruik van digitale media. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn vervolg op wat in de vorige fase aan de orde was, leren leerlingen over verschillen tussen mensen in het omgaan met digitale communicatie. De diversiteit in digitale media maakt creatieve media-uitingen mogelijk. Er is in deze fase veel aandacht voor reflectie en het maken van keuzes die het afstemmen van boodschappen op doelgroepen mogelijk maakt. Er is aandacht voor zelfregulering: hoe heeft digitale technologie invloed op jezelf en anderen? Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren wat het belang van digitaal communiceren is voor henzelf, anderen en de samenleving. Zij leren oog te hebben voor de belangen van individuen en van de samenleving. DG4.2 - Digitale communicatie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn deze fase leren leerlingen in een bredere, maatschappelijke context wat de waarde is van een kritische, actieve en bewuste bijdrage aan digitale communicatie. Hierbij bouwen zij voort op het geleerde uit voorgaande fasen. Leerlingen kunnen effectief en creatief digitale media gebruiken, afgestemd op het doel en de doelgroep van hun boodschap. Zo leren leerlingen zowel persoonlijk als professioneel een actieve en bewuste bijdrage te leveren aan de (digitale) samenleving waarin zij leven. Ook in deze fase is er aandacht voor zelfregulerende omgang met digitale communicatie, zowel ten opzichte van de leerling zelf (bewuste omgang met schermtijd) als ten opzichte van de ander (omgaan met verschillen, respectvol gedrag). Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG4.2 - Digitale communicatie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG4.2 - Digitale communicatie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Digitale samenwerking DG4.3 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG4.3 - Digitale samenwerkingLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangBurgerschap
Kunst & Cultuur
Mens & Maatschappij
Mens & Natuur
|
Leerlingen leren hoe digitale technologie samenwerken kan ondersteunen, ook het samenwerken op afstand of op verschillende momenten. Zij leren werken met samenwerkingstoepassingen. DG4.3 - Digitale samenwerking - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingDoor onderling informatie uit te wisselen en door samen iets te creëren, leren leerlingen actief deel te nemen aan samenwerking in een digitale omgeving. Leerlingen leren na te denken over de eigen bijdrage en de impact daarvan op het gezamenlijke digitale product. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn vervolg op de vorige fase is er in deze fase aandacht voor het zelfstandig kiezen van digitale toepassingen voor samenwerking. Leerlingen leren deze digitale toepassingen in te richten en te gebruiken om (gezamenlijke) doelen te bereiken. Het doelbewust uitwisselen van informatie speelt daarbij een belangrijke rol. Door te reflecteren op het proces leren leerlingen de samenwerking te verbeteren. Ze worden zich bewust van de effecten die de aanpassing kan hebben op de kwaliteit van de samenwerking en van het eindproduct. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren wat het belang van digitaal samenwerken is voor henzelf, anderen en de samenleving. Zij leren dat ook apparaten met elkaar kunnen samenwerken en wat de waarde daarvan is. DG4.3 - Digitale samenwerking - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op wat in de vorige fase aan de orde was, leren leerlingen in deze fase digitale samenwerking zelfstandig en creatief vorm te geven. De keuze voor een digitale projectomgeving wordt bewust gemaakt om het project en het proces in te richten naar behoefte van de deelnemer. Leerlingen leren gedurende het proces de digitale omgeving desgewenst aan te passen. In de samenwerking is er aandacht voor rolverdeling. Deze krijgt vorm in de digitale projectomgeving en gemaakte afspraken. Door te reflecteren op de eigen bijdragen, rol en afspraken, wordt het mogelijk om op elkaars werk voort te bouwen en het proces in de digitale samenwerking te verbeteren. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG4.3 - Digitale samenwerking - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
Aanbevelingen vmbo bovenbouw
|
DG4.3 - Digitale samenwerking - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
Aanbevelingen vmbo bovenbouw
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De digitale burger DG5.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG5.1 - De digitale burgerLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangRekenen & Wiskunde
Nederlands
Burgerschap
Kunst & Cultuur
Mens & Maatschappij
|
Leerlingen leren dat digitale media kansen bieden om je als burger te informeren en om je eigen mening te uiten. Zij leren hoe ze met gekleurde informatie kunnen omgaan. DG5.1 - De digitale burger - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase ontwikkelen leerlingen hun zelfbeeld. Ze verkennen hun plaats in de groep en leren de daarbij behorende omgangsregels. Deze leerlingen hebben nog niet veel interactie met elkaar via digitale media, maar ze komen hier zeker al mee in aanraking. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingLeerlingen verkennen hun maatschappelijke betrokkenheid en maken kennis met mogelijkheden om die, met behulp van digitale technologie, met anderen te delen. Zij verkennen de meerwaarde hiervan voor hun eigen ontwikkeling en die van anderen. Zij leren over de manier waarop media de werkelijkheid kleuren en hoe ze ten aanzien daarvan een kritische houding kunnen ontwikkelen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren hoe digitale technologie ingezet kan worden om democratische processen te ondersteunen of te belemmeren. Zij reflecteren op de waarde van digitale technologie voor de samenleving. DG5.1 - De digitale burger - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op de voorafgaande fasen, wordt digitaal burgerschap in deze fase in een steeds ruimere maatschappelijke context beschouwd. Daarbij is aandacht voor de lokale, landelijke en mondiale aspecten van burgerschap. 'Nadenken over …', één van de vier perspectieven die bij digitale geletterdheid gehanteerd worden, krijgt meer aandacht. Ook komen de praktische aspecten van digitaal burgerschap aan de orde. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG5.1 - De digitale burger - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
Aanbevelingen t.a.v. het thema 'Duurzaamheid'De bouwstenen van digitale geletterdheid die te maken hadden met de relatie tussen duurzaamheid en digitale technologie, hebben een plek gekregen in de bouwstenen van de leergebieden Mens en natuur en Mens en maatschappij. De aanbevelingen voor de bovenbouw met betrekking tot dit thema plaatst het ontwikkelteam Digitale geletterdheid hier, zodat die in de vervolgfase meegenomen kunnen worden.
|
DG5.1 - De digitale burger - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
Aanbevelingen t.a.v. het thema 'Duurzaamheid'De bouwstenen van digitale geletterdheid die te maken hadden met de relatie tussen duurzaamheid en digitale technologie, hebben een plek gekregen in de bouwstenen van de leergebieden Mens en natuur en Mens en maatschappij. De aanbevelingen voor de bovenbouw met betrekking tot dit thema plaatst het ontwikkelteam Digitale geletterdheid hier, zodat die in de vervolgfase meegenomen kunnen worden.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Digitale identiteit DG5.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG5.2 - Digitale identiteitLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangBurgerschap
Mens & Maatschappij
|
Leerlingen leren dat de manier waarop iemand zich online presenteert niet overeen hoeft te komen met de werkelijkheid en hoe zij daarmee om kunnen gaan. Zij leren zichzelf online te presenteren. DG5.2 - Digitale identiteit - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn deze fase zijn leerlingen nog erg bezig met het ontwikkelen van de noties 'zelfbeeld' en 'identiteit'. Daarom speelt deze bouwsteen in deze fase een beperkte rol. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingWie zich online begeeft, neemt daar een digitale identiteit aan. Die is vaak een afspiegeling van de persoonlijkheid van de gebruiker, maar hoeft dat niet te zijn. In deze fase leren leerlingen kritisch te kijken naar de manier waarop ze hun eigen digitale identiteit opbouwen en onderhouden. Dat helpt ze om de digitale identiteit van anderen op waarde te kunnen schatten. Net als overal in de samenleving zijn er ook online omgangsregels. Daarbij is het van belang om elkaar de ruimte te bieden en elkaar met een open en tolerante houding tegemoet te treden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren dat een goede online presentatie kansen biedt op sociaal en professioneel gebied. Zij leren die kansen te benutten en om te gaan met risico's van onverstandig gebruik. DG5.2 - Digitale identiteit - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingVoortbouwend op de voorafgaande fase, komt in deze fase de nadruk meer te liggen op de vraag hoe leerlingen invloed kunnen uitoefenen op hun digitale identiteit en hoe zij de digitale identiteit van anderen op waarde kunnen schatten. Daarbij leren zij welke kansen een goede digitale identiteit biedt voor reputatievorming en bij studie en beroep. Omdat de digitale leefomgeving van leerlingen geen complete afspiegeling van de samenleving is, wordt in deze fase aandacht besteed aan digitale inclusie. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG5.2 - Digitale identiteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG5.2 - Digitale identiteit - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Participatie in de platformeconomie DG6.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG6.1 - Participatie in de platformeconomieLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangMens & Maatschappij
|
Leerlingen leren dat economisch handelen steeds meer online verloopt. Betalen gebeurt steeds meer digitaal, data zijn geld waard. Iedereen kan zowel producent als consument zijn. DG6.1 - Participatie in de platformeconomie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingVanaf jonge leeftijd zien leerlingen in de directe omgeving de toepassing van verschillende digitale betaalwijzen en betaalmiddelen. In deze fase krijgen leerlingen basiskennis over de verschillende mogelijkheden die technologie biedt bij delen, kopen en verkopen. Het concept 'platform' heeft een belangrijke positie. Als deelnemer aan een digitaal platform ben je zowel consument als producent. Daarom is er aandacht voor interactiviteit tussen de rollen van producenten (verkopers, bijdragers) en consumenten (kopers, kijkers). Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)
|
Leerlingen leren hoe bedrijven digitale technologie gebruiken om productieprocessen te verbeteren en meer te verkopen. Zij leren nadenken over de positieve en negatieve kanten daarvan. DG6.1 - Participatie in de platformeconomie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn deze fase leren leerlingen dat digitale platforms door digitale technologie processen efficiënter kunnen inrichten en daardoor de dienstverlening af kunnen stemmen op de wensen van consumenten. Digitale platforms hebben een functie als schakel tussen verschillende deelnemers, bijvoorbeeld in matchmaking of kennisdeling. Leerlingen leren deze kennis creatief in te zetten om de eigen kansen als consument en producent op digitale platforms te vergroten. Een wendbare houding ten opzichte van innovaties maakt het mogelijk om de eigen weerbaarheid op digitale platforms in stand te houden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG6.1 - Participatie in de platformeconomie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG6.1 - Participatie in de platformeconomie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Digitale marketing DG6.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: DG6.2 - Digitale marketingLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangRekenen & Wiskunde
Nederlands
Kunst & Cultuur
Mens & Maatschappij
|
Leerlingen leren hoe digitale marketing werkt, welke mogelijkheden dit biedt en welke nadelen daaraan verbonden kunnen zijn. DG6.2 - Digitale marketing - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn de onderbouw maken leerlingen kennis met verschillende vormen van digitale reclame. Door te kijken naar verschillende aspecten van digitale reclame wordt basiskennis ontwikkeld over de doeleinden hiervan. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingLeerlingen komen in aanraking met ideële en commerciële reclames. Data-analyse maakt het voor de makers van reclame mogelijk om doelgroepen gepersonaliseerd te benaderen. Leerlingen maken kennis met gepersonaliseerde reclames, leren over achterliggende technologie en ontwikkelen hierover basiskennis. Deze basiskennis verhoogt de weerbaarheid tegen (online) verleidingen en vergroot de digitale zelfredzaamheid. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren technieken en verdienmodellen van digitale marketing herkennen. Zij leren nadenken over de invloed van digitale marketing op het zelfbeeld en op het beeld van de samenleving. DG6.2 - Digitale marketing - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingDoor te leren hoe consumenten met digitale technologie worden beïnvloed, ontstaat een basis die een rol als bewuste consument en producent mogelijk maakt. Basiskennis over de technieken, verdienmodellen en strategieën achter digitale marketing krijgt in deze fase een belangrijke plaats. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Digitale geletterdheid doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
DG6.2 - Digitale marketing - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
DG6.2 - Digitale marketing - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Effectieve grensoverstijgende communicatie EMVT1.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: EMVT1.1 - Effectieve grensoverstijgende communicatieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangNederlands 1.2 en 5.1 Burgerschap 9.1 Digitale geletterdheid 1.1, 3.1 en 4.2 |
Leerlingen leren op speelse wijze te communiceren in het Engels en evt. een andere taal, simpel taalgebruik te begrijpen en zelf af te stemmen op concrete doelen en publiek in vertrouwde situaties. EMVT1.1 - Effectieve grensoverstijgende communicatie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)Leerlingen maken kennis met klanken en woorden in de doeltaal tijdens het kijken en luisteren naar zeer korte en simpele gesproken (digitale) teksten. Ze leren hierop te reageren met eenvoudige woorden of vaste woordcombinaties, bijvoorbeeld tijdens korte rollenspellen. Situaties en onderwerpen zijn vertrouwd en concreet, zoals familie en vakantie, en prikkelen hun fantasie. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)Leerlingen breiden hun kennis van klanken, woorden en zinnen in de doeltaal uit tijdens het kijken en luisteren naar, en lezen van alledaagse (digitale) teksten. Ze leren de doeltaal in te zetten om sociale contacten te leggen in eenvoudige (digitale) mondelinge en schriftelijke communicatie, bijvoorbeeld met behulp van sociale media. Onderwerpen betreffen dagelijkse zaken, zoals hobby's of schoolactiviteiten. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren taalvaardigheden Engels en andere talen verder ontwikkelen afgestemd op context, doel, media, publiek, kritisch informatie verwerken, communicatie bevorderen in vertrouwde situaties. EMVT1.1 - Effectieve grensoverstijgende communicatie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)Leerlingen leren talen zowel mondeling als schriftelijk te gebruiken om te communiceren over onderwerpen die voor hen vertrouwd en/of van belang zijn. Zij leren hun taalgebruik af te stemmen op de context en de gesprekspartner en eventuele problemen in de communicatie samen te verhelderen en op te lossen. Tijdens het kijken en luisteren naar, en het lezen van alledaagse (digitale) teksten leren leerlingen de hoofdzaken uit belangrijke informatie te onderscheiden. Onderwerpen kunnen ook gaan over beroepssituaties. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Engels / MVT doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
EMVT1.1 - Effectieve grensoverstijgende communicatie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw verbreden en verdiepen leerlingen hun talenkennis en communicatieve vaardigheden, zowel receptief als productief, door middel van een breed aanbod aan communicatieve situaties en aan rijke schriftelijke en mondelinge (digitale) teksten van verschillende omvang en complexiteit. Leerlingen leren mondeling en schriftelijk in meerdere talen te communiceren over onderwerpen die verder reiken dan de eigen belevingswereld, waaronder mondiale thema’s. Er is aandacht voor argumentatie en onderbouwing, die steeds complexer worden naarmate het beheersingsniveau van de leerlingen in de betreffende taal vordert. Hierbij worden de leerlingen zich in toenemende mate bewust van hun plek in de samenleving. Leerlingen worden gestimuleerd een constructieve rol te vervullen in de interactie tussen sprekers, door bijvoorbeeld oplossingen aan te dragen vanuit verschillende perspectieven en op te treden als intermediair. Aanbevelingen
|
EMVT1.1 - Effectieve grensoverstijgende communicatie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw verbreden en verdiepen leerlingen hun talenkennis en communicatieve vaardigheden, zowel receptief als productief, door middel van een breed aanbod aan communicatieve situaties en aan rijke schriftelijke en mondelinge (digitale) teksten van verschillende omvang en complexiteit. Leerlingen leren mondeling en schriftelijk in meerdere talen te communiceren over onderwerpen die verder reiken dan de eigen belevingswereld, waaronder mondiale thema’s. Er is aandacht voor argumentatie en onderbouwing, die steeds complexer worden naarmate het beheersingsniveau van de leerlingen in de betreffende taal vordert. Hierbij worden de leerlingen zich in toenemende mate bewust van hun plek in de samenleving. Leerlingen worden gestimuleerd een constructieve rol te vervullen in de interactie tussen sprekers, door bijvoorbeeld oplossingen aan te dragen vanuit verschillende perspectieven en op te treden als intermediair. Aanbevelingen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Creatieve vormen van taal EMVT2.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: EMVT2.1 - Creatieve vormen van taalLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangNederlands 4.1 en 7.1 Burgerschap 4.1, 5.1 en 11 Kunst & Cultuur 2.1, 7.1 en 8.1 Het kijken en luisteren naar creatieve teksten is een beleving van een kunstvorm (7.1, Actief deelnemen aan culturele en kunstzinnige activiteiten). Door het verzorgen van creatieve presentaties in een vreemde taal leren leerlingen hun eigen artistieke uiting in een (in)formele zetting op een persoonlijke manier te uiten (8.1, Het product en het proces delen). Mens & Maatschappij 1.1 en 2.1 |
Leerlingen leren zich creatief en persoonlijk uiten in Engels en evt. een andere taal, verkennen andere contexten in creatieve teksten en verplaatsen zich in personages. Dat stimuleert lees- en luisterplezier. EMVT2.1 - Creatieve vormen van taal - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)
|
Leerlingen leren door een rijk aanbod te reflecteren op perspectieven van auteurs/personages en op taalgebruik in creatieve teksten als literatuur. Ze experimenteren met diverse creatieve teksttypes. EMVT2.1 - Creatieve vormen van taal - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)Leerlingen, als basis- of onafhankelijke gebruikers van de doeltaal, ontwikkelen inzicht in zichzelf en in hun eigen cultuur door het kijken/luisteren naar en lezen van rijke creatieve teksten die zich in verschillende sociale, culturele en historische contexten afspelen. Deze ontwikkeling bevordert ook het inlevingsvermogen in de ander en in andere culturen. Leerlingen worden zich door die teksten ook steeds meer bewust van de mogelijkheden van de doeltaal. Leerlingen leren de keuzes van auteurs en personages te begrijpen en deze in context te plaatsen. Ze maken kennis met literaire kenmerken, waarvan de complexiteit kan verschillen (bijvoorbeeld in plotstructuur of vertelperspectief). Leerlingen reflecteren op lees-, schrijf-, spreek- en luisterervaringen en ontwikkelen hun smaak. Ze experimenteren met de doeltaal in eigen creatieve mondelinge en schriftelijke teksten; te denken valt aan liedteksten, vlogs, (strip)verhalen, posters. Creatief bezig zijn met talen stimuleert de leerlingen spreekdurf te ontwikkelen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Engels / MVT doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
EMVT2.1 - Creatieve vormen van taal - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw verdiepen leerlingen zich, als basis-, onafhankelijke of vaardige gebruikers van de doeltaal, in verschillende soorten creatieve teksten in andere talen en verbreden ze hun kennis. Ze leren de doeltaal op een creatieve en persoonlijke manier te gebruiken. Taalplezier, beleving, reflectie en smaakontwikkeling blijven van belang. Het aanbod omvat steeds complexere creatieve teksten zowel in taalniveau als in context, en zowel receptief als productief. Leerlingen als vaardige gebruikers zijn zich in toenemende mate bewust van zichzelf en de ander in de wereld. Aanbevelingen
|
EMVT2.1 - Creatieve vormen van taal - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw verdiepen leerlingen zich, als basis-, onafhankelijke of vaardige gebruikers van de doeltaal, in verschillende soorten creatieve teksten in andere talen en verbreden ze hun kennis. Ze leren de doeltaal op een creatieve en persoonlijke manier te gebruiken. Taalplezier, beleving, reflectie en smaakontwikkeling blijven van belang. Het aanbod omvat steeds complexere creatieve teksten zowel in taalniveau als in context, en zowel receptief als productief. Leerlingen als vaardige gebruikers zijn zich in toenemende mate bewust van zichzelf en de ander in de wereld. Aanbevelingen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Interculturele communicatieve competentie EMVT3.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: EMVT3.1 - Interculturele communicatieve competentieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangNederlands 3.1 Burgerschap 3.1, 5.1 en 9.1 Mens & Maatschappij 6.2 |
Leerlingen leren overeenkomsten en verschillen herkennen tussen de eigen cultuur en die van anderen en reflecteren daarop. Ze leren er gepast mee om te gaan in vertrouwde situaties en contexten. EMVT3.1 - Interculturele communicatieve competentie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)Leerlingen maken kennis met culturele elementen in enkele eenvoudige taaluitingen in voor hen vertrouwde situaties. Te denken valt aan gebruiken zoals eetgewoontes of aan alledaagse situaties zoals het vieren van verjaardagen. Daarmee ervaren leerlingen overeenkomsten en verschillen tussen hun eigen leefwereld en die van kinderen (bijvoorbeeld klasgenoten) uit andere culturen, worden ze er nieuwsgierig naar en leren ze die te benoemen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)Leerlingen breiden hun kennis over culturele uitingen uit, bijvoorbeeld door te lezen over, kijken naar of zelf te ervaren hoe tradities in andere culturen vorm krijgen. Ze ontdekken dat elementen van hun eigen cultuur hun oorsprong vinden in een andere cultuur, of vice versa. Te denken valt aan het vieren van het Nieuwjaarsfeest. Ze herkennen overeenkomsten en verschillen tussen cultuuruitingen in talen, bijvoorbeeld door middel van sprookjes, animaties en verhalen. Leerlingen leren die te benoemen en te vergelijken met hun eigen cultuur. Ze leren eenvoudige omgangsvormen in andere talen te gebruiken, zoals iemand bedanken of feliciteren. Leerlingen ontdekken de rol van cultuur in de communicatie in een andere taal en leren te reflecteren op voorbeelden van vooroordelen en misverstanden met een culturele oorsprong. Internationale (digitale) uitwisseling kan hier een bijdrage aan leveren. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren beseffen dat cultuur en identiteit van de sprekers de communicatie beïnvloeden. Ze leren hun taalgebruik in de vreemde taal af te stemmen op de sociale en culturele context. EMVT3.1 - Interculturele communicatieve competentie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)Leerlingen breiden hun kennis uit over cultuurgebonden elementen in situaties en gewoontes in hun leefwereld door middel van interculturele ontmoetingen; te denken valt aan internationaliseringsactiviteiten. Leerlingen worden zich bewust van het feit dat communicatie in een formele en informele setting wordt beïnvloed door de cultuur van de sprekers en dat sommige vragen en uitdrukkingen in andere talen en culturen anders kunnen worden opgevat; te denken valt aan vragen over ziektes, of manieren om de eigen mening te uiten. Leerlingen leren op gepaste wijze gebruik te maken van een andere taal in de sociale en culturele context waarin de communicatie plaatsvindt; te denken valt aan het adequaat kiezen van formeel of informeel taalgebruik, of aan het belang van 'small talk' bij sommige culturen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Engels / MVT doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
EMVT3.1 - Interculturele communicatieve competentie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsOok in de bovenbouw werken leerlingen verder aan de ontwikkeling van hun interculturele communicatieve competentie. Binnen het taalvak biedt het aanbod inzicht in de culturen waarin de betreffende taal wordt gesproken. Aanbevelingen
|
EMVT3.1 - Interculturele communicatieve competentie - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsOok in de bovenbouw werken leerlingen verder aan de ontwikkeling van hun interculturele communicatieve competentie. Binnen het taalvak biedt het aanbod inzicht in de culturen waarin de betreffende taal wordt gesproken. Aanbevelingen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Taalbewustzijn EMVT4.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: EMVT4.1 - TaalbewustzijnLinks naar samenhangende bouwstenenToelichting samenhangNederlands 2.1 Burgerschap 7.1 |
Leerlingen ontdekken hoe talen werken door regels en conventies te herkennen, vergelijken, bespreken, erop te reflecteren. Ze experimenteren ermee en denken na over hoe ze talen effectief kunnen leren. EMVT4.1 - Taalbewustzijn - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)Leerlingen ontdekken dat talen kunnen verschillen in vorm, schrift, klank en uitspraak en dat het anders kan zijn dan in hun eigen taal. Ze ervaren dat ze andere talen kunnen leren en dat fouten maken bij het taalleerproces hoort. Ze worden zich bewust van wat ze al begrijpen en kunnen zeggen in een andere taal. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)Leerlingen ontdekken, door te herkennen, vergelijken, bespreken en reflecteren, dat talen volgens bepaalde regels en conventies werken die op elkaar lijken of per taal kunnen verschillen. Leerlingen experimenteren spelenderwijs met eenvoudige taalkundige elementen en conventies in de doeltaal en denken na over hoe ze een andere taal het beste kunnen leren. Leerlingen worden steeds zelfverzekerder in hun mondelinge en schriftelijke taaluitingen, ervaren dat het vooral belangrijk is dat mensen begrijpen wat je bedoelt en dat feedback helpt om de doeltaal verder te leren. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen krijgen steeds meer inzicht in hoe talen in elkaar zitten, werken en veranderen en leren kritisch te kijken naar taalgebruik. Ze weten steeds beter hoe ze talen moeten leren en gebruiken. EMVT4.1 - Taalbewustzijn - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)Leerlingen ontwikkelen hun taalbewustzijn door te herkennen, vergelijken, bespreken en reflecteren op taalhandelingen, taalkundige elementen, conventies en afspraken in andere talen. Door zelf te imiteren, te experimenteren en steeds meer adequaat toe te passen, krijgen ze steeds meer inzicht in hoe talen in elkaar zitten, werken, elkaar beïnvloeden en veranderen. Leerlingen leren inzicht te krijgen in het effect van taalhandelingen bij lezers, kijkers en luisteraars door kritisch te kijken naar taalgebruik in andere talen, bijvoorbeeld in de media. Leerlingen oefenen in het stellen van leerdoelen voor zichzelf, passende strategieën inzetten, en in feedback geven en ontvangen om een taal verder te leren. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Engels / MVT doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
EMVT4.1 - Taalbewustzijn - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw werken leerlingen verder aan de ontwikkeling van hun taalbewustzijn en hun autonomie als taalleerder. Intensiteit, niveau, complexiteit van het aanbod en leeractiviteiten worden afgestemd op het onderwijsniveau en op het taalbeheersingsniveau in de betreffende doeltaal. Aanbevelingen
|
EMVT4.1 - Taalbewustzijn - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw werken leerlingen verder aan de ontwikkeling van hun taalbewustzijn en hun autonomie als taalleerder. Intensiteit, niveau, complexiteit van het aanbod en leeractiviteiten worden afgestemd op het onderwijsniveau en op het taalbeheersingsniveau in de betreffende doeltaal. Aanbevelingen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Meertaligheid EMVT5.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: EMVT5.1 - MeertaligheidLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangNederlands 3.1 Burgerschap 4.1, 5.1 en 9.1 |
Leerlingen krijgen zicht op de talen in hun omgeving en in Nederland, reflecteren op welke talen zij gebruiken en in welke situaties, en staan open voor de talen en hun sprekers in hun omgeving. EMVT5.1 - Meertaligheid - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)In de onderbouw po worden leerlingen zich spelenderwijs en in interactie bewust van de talen en taalvariëteiten die in hun eigen omgeving worden gebruikt: in de familie, met vriendjes of in de klas. Ze worden nieuwsgierig naar de talen om zich heen en ontdekken de waarde hiervan door te experimenteren en te imiteren. Ze werken aan hun zelfvertrouwen, spreek- en schrijfdurf en interactievaardigheden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)Leerlingen onderzoeken waar bepaalde talen gesproken worden in en buiten Nederland, bijvoorbeeld in landen waar ze op vakantie gaan of in films die ze zien. Leerlingen wisselen ervaringen uit en vergelijken (hun) talen met elkaar. Te denken valt aan eenvoudige woordenschat rondom basisbegrippen in vaktaal (zoals plus en min). Leerlingen reflecteren op welke talen zij kennen en gebruiken; ze maken bijvoorbeeld een taalbiografie. Ze denken na over welke talen zij (verder) willen leren en werken aan hun meertalige competentie. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen breiden hun meertaligheid uit en leren die doelgericht in te zetten. Ze krijgen inzicht in associaties die talen kunnen oproepen en leren talen en hun sprekers met een open blik benaderen. EMVT5.1 - Meertaligheid - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)Leerlingen worden zich steeds meer bewust van de aanwezigheid van verschillende talen in de wereld en reflecteren op de associaties die talen kunnen oproepen. Ze vergelijken taalvarianten met elkaar, zoals Engels in Europa, Amerika en Australië, Frans in Afrikaanse landen of Spaans in Zuid-Amerikaanse landen. Leerlingen oefenen samen in het begrijpen van informatie in eenvoudige teksten, ook in talen die ze (nog) niet kennen. Daarbij maken ze gebruik van (woorden in) talen die ze met z’n allen kennen. Ze ontdekken dat kennis van een (eerste) taal kan helpen bij het leren van een andere taal, en dat uitleggen, vereenvoudigen, vertalen of hertalen de communicatie kan bevorderen. Leerlingen breiden hun (meer)talige repertoire uit afhankelijk van hun ontwikkelingsniveau. Ze krijgen zicht op welke talen belangrijk kunnen zijn voor hun toekomstplannen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Engels / MVT doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
EMVT5.1 - Meertaligheid - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw blijven leerlingen een open, nieuwsgierige en respectvolle houding ontwikkelen ten opzichte van meertaligheid in de samenleving. Ze verdiepen zich in het belang van meertaligheid voor hun eigen vervolgstudie of werk, de arbeidsmarkt en de Nederlandse economische, sociaal-maatschappelijke en politieke context. Leerlingen maken vorderingen in de beheersing van twee of meer talen naast hun eerste taal en in het ontwikkelen van hun meertalige competentie. Aanbevelingen
|
EMVT5.1 - Meertaligheid - Aanbevelingen Bovenbouw VOAanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijsIn de bovenbouw blijven leerlingen een open, nieuwsgierige en respectvolle houding ontwikkelen ten opzichte van meertaligheid in de samenleving. Ze verdiepen zich in het belang van meertaligheid voor hun eigen vervolgstudie of werk, de arbeidsmarkt en de Nederlandse economische, sociaal-maatschappelijke en politieke context. Leerlingen maken vorderingen in de beheersing van twee of meer talen naast hun eerste taal en in het ontwikkelen van hun meertalige competentie. Aanbevelingen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Maakstrategieën KC1.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: KC1.1 - MaakstrategieënLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDe bouwsteen Maakstrategieën hangt samen met:
|
Leerlingen leren al spelend experimenteren, creëren en imiteren en krijgen inzicht in eigen kunnen. Door het oefenen van maakstrategieën ontwikkelen zij artistiek-creatief vermogen. KC1.1 - Maakstrategieën - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn onderbouw po maken leerlingen kennis met maakstrategieën en ontwikkelen een artistiek-creatief vermogen. Dat doen leerlingen door te spelen met materialen en middelen. Ze proberen uit, kijken en luisteren naar elkaar en delen ideeën en ontdekkingen. Zo komen zij tot nieuwe artistieke inzichten die verwonderen en de fantasie prikkelen. Creatieve maakstrategieën richten zich in deze fase op de zintuiglijke ervaring en het spelend leren, experimenteren, (re)produceren en improviseren. Leerlingen doen dat met (bewegend) beeld, klank, woord en met beweging in relatie tot de ruimte of omgeving. Ook combinaties van deze vormen zijn mogelijk. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn bovenbouw po verbreden leerlingen de kennis over creatieve maakstrategieën en versterken daarmee het artistiek-creatief vermogen. Creatieve maakstrategieën richten zich in deze fase op vaardigheden als spelen en experimenteren met (bewegend) beeld, klank, woord en met beweging in relatie tot de ruimte of omgeving. Ook combinaties van deze vormen zijn mogelijk. Ze leren buiten bestaande kaders denken, proberen uit, onderzoeken alternatieven, en leren maakstrategieën steeds bewuster en gerichter in te zetten om vorm te geven aan eigen artistiek werk. Ze ontdekken hun voorkeuren. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren divergeren en convergeren, buiten bestaande kaders denken en verbeeldingskracht te gebruiken in een artistiek-creatief proces. Ze leren bewust maakstrategieën te gebruiken. KC1.1 - Maakstrategieën - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn onderbouw vo verdiepen leerlingen de kennis over creatieve maakstrategieën en versterken daarmee het artistiek-creatief vermogen. Steeds bewuster gebruiken leerlingen creatieve maakstrategieën bij het creëren van artistiek werk met (bewegend) beeld, klank, woord en met beweging in relatie tot ruimte en omgeving. Ook combinaties van deze vormen zijn mogelijk. Creatieve maakstrategieën richten zich in deze fase op vaardigheden als divergeren en convergeren en leerlingen buiten bestaande kaders leren denken. Ook leren leerlingen onderwerpen vanuit verschillende perspectieven onderzoeken en verbeeldingskracht gebruiken. Leerlingen benutten creatieve maakstrategieën bewust om te scheppen, improviseren, ontwerpen, re-creëren en componeren en kunnen keuzes beargumenteren. Om het proces vast te leggen verzamelen ze de experimenten en documenteren het artistiek-creatief proces. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Kunst & Cultuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Kunst & Cultuur)Naast ons voorstel voor de visie, grote opdrachten en bouwstenen hebben we gewerkt aan aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De aanbevelingen beschrijven op welke wijze de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Wij hebben op generiek niveau aanbevelingen gemaakt. Dit is geen uitputtende lijst, maar beperkt zich tot de meest belangrijke punten, die meegenomen worden bij de actualisering van eindtermen voor vmbo, havo en vwo. Na de alinea met de ontwerpcriteria voor de aanbevelingen volgen de generieke aanbevelingen. Ontwerpcriteria aanbevelingen
Generieke aanbevelingen voor de bovenbouw
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Denkstrategieën KC1.2 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: KC1.2 - DenkstrategieënLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDe bouwsteen Denkstrategieën hangt samen met:
|
Leerlingen leren al spelend artistieke uitingen te onderzoeken en bevragen en ontdekken daarmee de wereld. Door het oefenen van denkstrategieën ontwikkelen leerlingen artistiek-creatief vermogen. KC1.2 - Denkstrategieën - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn onderbouw po verkennen leerlingen al spelend denkstrategieën. Ze fantaseren, proberen uit, onderzoeken, leven zich in en verwonderen zich. Ze leren zintuigelijk ervaren en met aandacht kijken en luisteren naar werk van andere makers en delen hun ideeën en meningen daarover. Zo verkennen zij verschillende uitingen van kunst en cultuur en ontdekken de wereld. Leerlingen bedenken nieuwe (toepasbare) ideeën die verwonderen of de fantasie prikkelen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn bovenbouw po leren leerlingen denkstrategieën verbreden. Al spelend verwonderen leerlingen zich en leren associëren, buiten kaders denken, onderzoeken en/of (filosofisch) bevragen van eigen werk(processen) en werk van anderen. Vanuit verschillende standpunten leren leerlingen naar (eigen) artistieke uitingen kijken of luisteren. Leerlingen leren wat creativiteit teweeg kan brengen en hoe dit kan dienen als inspiratiebron. Ze formuleren hun gedachten en luisteren naar de meningen van anderen. Ze maken kennis met de vakspecifieke taal die gebruikt wordt binnen het leergebied. Leerlingen bouwen een repertoire op aan denkvaardigheden en leren die steeds bewuster en gerichter te gebruiken om artistieke uitingen te onderzoeken en waarderen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren artistieke uitingen te bevragen, onderzoeken, betekenis te geven en te waarderen. Ze leren bewust denkstrategieën gebruiken bij het analyseren en creëren van artistieke uitingen. KC1.2 - Denkstrategieën - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn onderbouw vo verdiepen leerlingen de kennis over creatieve denkstrategieën en versterken daarmee het artistiek-creatief vermogen. Leerlingen leren uitingen van kunst en cultuur waarnemen en deze kritisch onderzoeken en (filosofisch) bevragen. Leerlingen leren met behulp van denkstrategieën betekenis geven aan (eigen) artistieke uitingen en deze waarderen. Ze leren reflecteren op eigen werk(processen) en werk(processen) van anderen. Geïnspireerd door werk van professionals onderzoeken leerlingen een onderwerp vanuit verschillende perspectieven. Ze leren divergeren en convergeren, buiten bestaande kaders denken, problemen formuleren en verschillende oplossingsrichtingen onderzoeken. Leerlingen leren kijken en luisteren vanuit verschillende perspectieven en kunnen meningen en standpunten onderbouwen. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Kunst & Cultuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Kunst & Cultuur)Naast ons voorstel voor de visie, grote opdrachten en bouwstenen hebben we gewerkt aan aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De aanbevelingen beschrijven op welke wijze de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Wij hebben op generiek niveau aanbevelingen gemaakt. Dit is geen uitputtende lijst, maar beperkt zich tot de meest belangrijke punten, die meegenomen worden bij de actualisering van eindtermen voor vmbo, havo en vwo. Na de alinea met de ontwerpcriteria voor de aanbevelingen volgen de generieke aanbevelingen. Ontwerpcriteria aanbevelingen
Generieke aanbevelingen voor de bovenbouw
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Artistieke expressie KC2.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: KC2.1 - Artistieke expressieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDe bouwsteen Artistieke expressie hangt samen met:
|
Leerlingen leren op een eigen manier in een artistieke vorm uitdrukking te geven aan ervaringen, gevoelens en ideeën. Ze verkennen het specifieke van de kunsten om in die 'taal' te communiceren. KC2.1 - Artistieke expressie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn onderbouw po leren leerlingen op een eigen manier uiting te geven aan ervaringen, gevoelens, gedachten. Leerlingen fantaseren, leren experimenteren en improviseren met (bewegend) beeld-, klank-, woord- en bewegingselementen in relatie tot de ruimte en omgeving en gebruiken daarbij eenvoudige technieken en vaardigheden. Leerlingen verkennen de betekenis van eigen artistieke uitingen en proberen (toepasbare) ideeën uit. In dit proces van spelen en experimenteren leren leerlingen praten over hun artistiek werk. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn bovenbouw po verbreden leerlingen hun expressieve vaardigheden. Leerlingen leren vanuit verbeelding en met fantasie te communiceren. Door zelf artistiek werk te maken leren ze zich op eigen (artistieke) wijze betekenisvol uit te drukken. Leerlingen verkennen verschillende kunstzinnige begrippen en elementen. Ze leren hiermee hun ervaringen, gevoelens, gedachten en ideeën met (bewegend) beeld, klank, woord en met beweging in relatie tot de ruimte of omgeving, betekenisvol vorm te geven. Eigen ideeën, fantasie en verwondering spelen daarbij een belangrijke rol. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren zich op een eigen manier in een artistieke vorm uit te drukken. Ze leren het specifieke van de kunsten gericht te gebruiken om de zeggingskracht van eigen werk te vergroten. KC2.1 - Artistieke expressie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn onderbouw vo verdiepen leerlingen hun expressieve vaardigheden. Leerlingen leren zich als makers op eigen (artistieke) wijze uit te drukken en betekenisvol te communiceren. Actuele gebeurtenissen en ideeën van anderen kunnen in deze fase ook aanleiding zijn voor het vormgeven van artistiek werk met (bewegend) beeld, klank, woord en met beweging in relatie tot de ruimte of omgeving. Leerlingen maken hierbij bewust gebruik van kunstzinnige begrippen en elementen. Ze leren, samen of alleen bestaand werk te interpreteren en de zeggingskracht van een artistieke uiting te vergroten door keuzes te maken in vorm, functie en inhoud en voor materialen en technieken. De leerling ontdekt zijn artistieke voorkeuren en drukt dit op eigen wijze uit. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Kunst & Cultuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Kunst & Cultuur)Naast ons voorstel voor de visie, grote opdrachten en bouwstenen hebben we gewerkt aan aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De aanbevelingen beschrijven op welke wijze de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Wij hebben op generiek niveau aanbevelingen gemaakt. Dit is geen uitputtende lijst, maar beperkt zich tot de meest belangrijke punten, die meegenomen worden bij de actualisering van eindtermen voor vmbo, havo en vwo. Na de alinea met de ontwerpcriteria voor de aanbevelingen volgen de generieke aanbevelingen. Ontwerpcriteria aanbevelingen
Generieke aanbevelingen voor de bovenbouw
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Artistieke technieken en vaardigheden KC3.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: KC3.1 - Artistieke technieken en vaardighedenLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDe bouwsteen Artistieke technieken en vaardigheden hangt samen met:
|
Leerlingen leren aangeboden artistieke technieken en vaardigheden gebruiken om te creëren in (bewegend) beeld, klank, woord en met spel en beweging in relatie tot de ruimte of omgeving. KC3.1 - Artistieke technieken en vaardigheden - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn onderbouw po leren leerlingen vakspecifieke technieken en vaardigheden te verkennen om met (bewegend) beeld, klank, woord en met beweging in relatie tot ruimte of omgeving werk te creëren. Ook combinaties van deze vormen zijn mogelijk. Leerlingen leren samen of alleen met technieken en vaardigheden uitdrukking geven aan ervaringen, gevoelens, gedachten en ideeën. Door (in)oefenen en (re)produceren verkennen en onderzoeken leerlingen technieken en vaardigheden. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn bovenbouw po verbreden leerlingen hun kennis en vaardigheden door (in)oefenen en (re)produceren. Kennis over (het gebruik van) technieken en vaardigheden versterkt ook het begrip over kunst. Leerlingen leren technieken en vaardigheden bewust toe te passen om ervaringen, gevoelens, gedachten en ideeën te verbeelden en verklanken en om betekenis te geven aan bestaande en nieuwe artistieke uitingen. Zij leren zich te verdiepen in de artistiek expressie van kunstenaars. Ze ontdekken hun voorkeuren en leren aangeven met welke materialen en technieken zij willen werken. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren hun artistieke repertoire te verfijnen en vergroten en leren bewuste keuzes te maken om te creëren in (bewegend) beeld, klank, woord en met spel en beweging. KC3.1 - Artistieke technieken en vaardigheden - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn onderbouw vo verdiepen leerlingen hun kennis en vaardigheden door (in)oefenen en (re)produceren. Ze leren door de beheersing van meerdere technieken en vaardigheden zich breder uit te drukken. Hier hoort ook bij dat leerlingen leren om te gaan met het ongemak van het nog niet kunnen, of juist plezier en voldoening ervaren bij wat lukt. Kennis over (het gebruik van) technieken en vaardigheden versterkt ook het begrip over kunst. Leerlingen leren kunstzinnige aspecten bewust gebruiken. De technieken en vaardigheden die leerlingen aangereikt krijgen worden complexer en vakspecifieker. Door hiermee te experimenteren ontdekken leerlingen de mogelijkheden en leren ze deze technieken en vaardigheden bewust toe te passen in hun eigen maakproces. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Kunst & Cultuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Kunst & Cultuur)Naast ons voorstel voor de visie, grote opdrachten en bouwstenen hebben we gewerkt aan aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De aanbevelingen beschrijven op welke wijze de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Wij hebben op generiek niveau aanbevelingen gemaakt. Dit is geen uitputtende lijst, maar beperkt zich tot de meest belangrijke punten, die meegenomen worden bij de actualisering van eindtermen voor vmbo, havo en vwo. Na de alinea met de ontwerpcriteria voor de aanbevelingen volgen de generieke aanbevelingen. Ontwerpcriteria aanbevelingen
Generieke aanbevelingen voor de bovenbouw
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Artistieke innovatie KC4.1 - Lees de hele bouwsteenDeze bouwsteen hangt samen met: KC4.1 - Artistieke innovatieLinks naar samenhangende bouwstenen
Toelichting samenhangDe bouwsteen Artistieke innovatie hangt samen met:
|
Leerlingen leren op creatieve wijze eenvoudige vraagstukken uit hun directe omgeving onderzoeken. Ze leren maak- en ontwerpprocessen gebruiken om originele oplossingen en ideeën te bedenken. KC4.1 - Artistieke innovatie - Primair OnderwijsFase 1 (onderbouw primair onderwijs)InleidingIn onderbouw po leren leerlingen spelend op creatieve wijze actuele, eenvoudige vraagstukken uit hun directe omgeving te onderzoeken. Ze verkennen oplossingen en ideeën. Ze krijgen spelend inzicht in artistieke uitingen via eigentijdse technieken. Kennis en vaardigheden:Leerlingen leren:
Fase 2 (bovenbouw primair onderwijs)InleidingIn deze samenwerking vergroten leerlingen hun kennis hierover. Leerlingen onderzoeken de (on)mogelijkheden van traditionele en eigentijdse technieken en vaardigheden vanuit verschillende invalshoeken. Leerlingen bespreken opbrengsten van onderzoek en delen opvattingen, meningen en inzichten over actuele ontwikkelingen. Ze raken geïnspireerd door de wijze waarop professionele kunstenaars technologie gebruiken in hun artistiek werk, zoals het gebruik van big data, controllers, 3d-printers, sensoren, drones, schimmels of bacteriën. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
Leerlingen leren vraagstukken op het snijvlak van vakken vanuit verschillende perspectieven te onderzoeken. Ze leren al makend problematiseren, oplossingen te bedenken en een standpunt in te nemen. KC4.1 - Artistieke innovatie - Onderbouw VOFase 3 (onderbouw voortgezet onderwijs)InleidingIn onderbouw vo verdiepen en verbreden leerlingen hun kennis over maak- en denkstrategieën. Op het grensvlak van vak- en leergebieden werken leerlingen samen aan vraagstukken binnen mondiale thema’s. Leerlingen leren nieuwe en traditionele technieken te combineren. Ze delen én maken gebruik van elkaars ontwerpen en ideeën. Al doende komen leerlingen in een kritisch maakproces tot nieuwe vragen en andere inzichten en bedenken innovatieve ideeën en oplossingen voor vraagstukken binnen mondiale thema’s. Kennis en vaardighedenLeerlingen leren:
|
In deze kolom vindt u aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs per bouwsteen van het leergebied. Het ontwikkelteam doet ook algemene aanbevelingen, zie bovenaan deze pagina. Het leergebied Kunst & Cultuur doet algemene aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
Algemene aanbevelingen
Algemene aanbevelingen bovenbouw voortgezet onderwijs (Kunst & Cultuur)Naast ons voorstel voor de visie, grote opdrachten en bouwstenen hebben we gewerkt aan aanbevelingen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De aanbevelingen beschrijven op welke wijze de grote opdrachten en bijbehorende bouwstenen uitgewerkt kunnen worden in eindtermen voor vo bovenbouw. Wij hebben op generiek niveau aanbevelingen gemaakt. Dit is geen uitputtende lijst, maar beperkt zich tot de meest belangrijke punten, die meegenomen worden bij de actualisering van eindtermen voor vmbo, havo en vwo. Na de alinea met de ontwerpcriteria voor de aanbevelingen volgen de generieke aanbevelingen. Ontwerpcriteria aanbevelingen
Generieke aanbevelingen voor de bovenbouw
|
|